ती वाट दूर जाते | ग्रामीण भयकथा - मराठी कथा, लेख, कादंबरी, गोष्टी

"अहा.. ह्ह.. हं सर्जा... अहं अहं अहं.. व्ह राजा.. हिकडं हिकडं.. आरं कुठं बांधाच्या कडंनं जातुयस... ये मधी.. हम. हा.. हा.. आंग आसं...."

गावातून बाजारपेठेकडे जाणारी वाट निर्जन होती. अंधारात धान्याची पोती बैलगाडीवर चढवून सखाराम घाईतच घराबाहेर पडला होता. पहाटे पहाटेच बाजारात पोहोचायचं असल्याने रात्रीच्या प्रवासाशिवाय पर्याय नव्हता. सकाळी लिलाव व्हायचा आणि मालाला दर बी चांगला भेटायचा. म्हणूनच रात्रीचं जाणं भाग असायचं. पहाटेपर्येंत तिथं पोहचता यायचं.

गावाकडच्या सुनसान रस्त्यावर रात्रीचा प्रवास करणं, काही सोपं काम नव्हतं. रस्ता पूर्णपणे अंधाराखाली असायचा. हिरवीगार झाडी आणि मोकळ्या रानाच्या मधनं जाणाऱ्या वाटेवर थंड वारं सुटायचं. बैलगाडीच्या पुढं पेटता कंदील लावला की थोडंफार दिसायचं. पण आज काळोख जरा जास्तच होता. त्यात भर म्हणजे सोबतीला कुणी नव्हतं. तसं दर खेपेला सुभ्या आणि विष्णू आपापला माल घेऊन रात्रीच्या प्रवासाला हजर असायचे. पण आज काही कारणास्तव ते दोघेही येऊ शकले नव्हते.

नाईलाजाने सखाराम एकटाच निघाला होता. धान्याची पोती पहाटेच्या आत पोहचवली, की मग व्यापारी पुढचं बघून घेईल. गावाकडची रात्र असल्याने परिसर कसा निपचित पडल्यासारखा भासत होता. तसा सखारामला त्या प्रवासाचा अनुभवही होता आणि तो कुणाच्या बापालादेखील भीत नव्हता. त्यामुळेच तर सुभ्या आणि विष्णुने टांग दिल्यावरसुद्धा तो प्रवासाला निघाला होता.

"सख्या.. वळसा घालून जा बाबा.. मधली वाट धरू नगस.. आपल्याला वाटतं, ती वाट जवळची हाय.. पण गड्या, ती वाट दूर जाते.. लय दूर जाते.." निघताना म्हाताऱ्या बापानं दारातूनच सूचना केली होती.

"आयला हे बापूस पण ना.. माहीतय त्याला, मी दरवेळी लांबचाच वळसा घालून जातो.. तरीपण प्रत्येक वेळी दारातनं टोकत असतो... त्या वाटेनं जायचं न्हाय, जायचं न्हाय.. आरं पण का जायचं न्हाय.. लांब जाती म्हंजी.. ची भना.. ह्या टोकानं बघितली तर तिकडचं टोक दिसतं.. फिरून जाण्यापरीस किस्ता व्योळ वाचल.. पण जाऊ दे.. बोलतुय ना त्यो.. मग आजवर आपण पाळलंय.. पुढं भी बघू..." सखाराम बैलगाडी हाकत स्वतःशीच बोलत होता.

रात्रीच्या अंधारासोबत वाहणारं गार वारं मनावर नैसर्गिक अंमल चढवू पाहत होतं. संपूर्ण परिसरात शुकशुकाट पसरला होता. अधूनमधून एखाद्या झाडाच्या ढोलीतून घुबुडाचं इशाऱ्यात खुणावणं सुरु होतं. कुणास ठाऊक ती एखादी धोक्याची सूचना होती, की ओढवणाऱ्या कसल्याश्या अनिष्ट संकटांची नांदी.

सखारामच्या बापानं ज्या वाटेचा उल्लेख केला, ती वाट बाजाराकडे जाणाऱ्या रस्त्यातच होती. मुख्य रस्त्याला तो फाटा फुटला होता, जो की सरळ रानातून निघत परत पुढं फिरून येणाऱ्या रस्त्याला मिळायचा. तो भला मोठा फेरा टाळता यावा, यासाठीच पूर्वी एखाद्यानं ती मधली वाट बनवली असावी. कदाचित तिथं ज्याचं शेत असेल, त्यानंच हा शोध लावला असेल. पण भूतांच्या वावड्या कानावर आल्यापासून मात्र तिकडे कुणी फिरकले नाही. कुणास ठाऊक तिकडं काय असावं..?

जुन्या काळी त्या वाटेवर भूताखेतांचा वावर असायचा. पूर्वीची माणसं त्यांच्या कहाण्या रंगवून सांगायची. म्हाताऱ्या माणसांनी त्या जागेबद्दल इतकी दहशत घातली होती, की नव्या पिढीतलं कुणीबी कधी तिकडे ढुंकून बघायला गेलं नव्हतं. गावाबाहेर जाताना वा गावाकडे येताना सगळे गावकरी लांबचा फेरा घेत. त्या वाटेने जायचं धाडस मात्र कुणातही नव्हतं.

त्या वाटेवरून शेवटचं कुणी गेलं असेल, तर तो सखारामचा बापच.. अख्ख्या गावाला ते माहीत होतं. तिथं जे काही आहे ते सखारामच्या बापानं अनुभवलं होतं. म्हणूनच तो वारंवार सखारामला तिथं न जाण्याविषयी सांगत असायचा. सखारामला मात्र बापाच्या असं सारखं समजावण्याचा राग यायचा. एकतर तो धड त्यामागचं स्पष्ट कारण सांगायचा नाही आणि वर तिकडे न जाण्याची धमकी द्यायचा.

सखाराम आपली बैलगाडी हाकत निवांतपणे चालला होता. त्याला तशी काही घाई नव्हती, आरामात पहाटेपर्येंत तो बाजारपेठेपर्येंत पोहचला असता. रात्रीच्या अंधारात निसर्गातले चमत्कारिक नाद बैलगाडीच्या आवाजात आपली भर घालत होते. बऱ्याचदा येणंजाणं होत असल्याने सखारामला त्या आवाजांची सवय होती.

परंतु आजची परिस्थिती काहीशी भिन्न होती. दरखेपेला त्याच्या सोबत कुणी ना कुणी असायचं. पण आज त्या निर्जन रस्त्यावर तो एकटाच होता. रात्रीच्या अंधारात असं एकट्यादुकट्या प्रवासाला निघालेल्या सावजाला टिपण्याची शिकारी आतुरतेने वाट पाहत असतात आणि आज सखारामवर सुद्धा तिच परिस्थिती ओढवणार असेच वाटत होते.

जसजसं त्या वाटेवरचं वळण जवळ येऊ लागलं, तसतसं वातावरणातील नैसर्गिक आवाजात बदल घडू लागले होते. बैलगाडीच्या आवाजासोबत आता तिथं दबक्या हुंदक्याचा आवाज मिसळू लागला होता. सखारामने कान देऊन ऐकण्याचा प्रयत्न केला, आवाज बाईच्या कंठातून निघाल्याचे जाणवत होते. कंदील वर करत त्याने बारकाईने पाहीले तर त्याला समोर ते दिसलेच. मुख्य रस्त्याला लागून असलेल्या त्या फाट्याच्या अगदी अलीकडील बांधावर कुणीतरी बसले होते.

सखारामने बैलगाडी पुढे घेत जवळून ते पाहण्याचा प्रयत्न केला आणि तिला पाहताच सखारामच्या चेहऱ्यावर नवल दाटून आले. लाल साडीतली ती वधूच्या वेशातली स्त्री म्हणजे अपरिमित रूपाची खाण होती. तिला पाहून न पाहिल्यासारखं करणं, म्हणजे आपल्याच पुरुषत्वाची केलेली बदनामी होती. बांधाच्या कडेला ती स्त्री हुंदके देत बसली असतानाच सखारामच्या मनात पाझर फुटला. खरंतर याला संवेदनशीलता म्हणण्यापेक्षा तो तिच्या सौन्दर्याचा परिणामच म्हणायला हवा.

सखारामने बैलगाडी थांबवत तिची विचारपूस करण्याचा प्रयत्न केला. परंतु सुरुवातीला मात्र तिनं सखारामची अजिबात दखल घेतली नाही. तिचं रडणं सुरूच राहीलं आणि सखारामला ते असह्य होऊ लागलं.

"अगं बाय.. सांगशील का तरी.. कोण हायस तू.. आन इक्त्या रात्री हिथं काय कराय आलीयास.. अगं तू सांगून तर बघ.. माझ्याच्यानं जमल ती मी करतू... पण अशी रडत बसू नगं.. बाईच्या जातीला अंधारात हिथं आसं एकटं थांबण्यात धोका हाय.. अन ते बरं बी न्हाय दिसत.." सखाराम मोठ्या कष्टाने म्हणाला.

खरंतर अडचणीत सापडलेल्या त्या बाईला मदत करून तिच्यासमोर आपला रुबाब वाढवण्याचा त्याचा मानस होता. काहीही म्हणा, पण तिच्या रूपानं अशी काही जादू केली होती.. की सखाराम साफ विरघळला होता. ह्या बयेला आपली करायचीच, असंच काहीसं त्याच्या मनात येत होतं

"बाजूच्याच गावात आज माझं लग्न होणार होतं.. पण हुंड्यापायी त्यांनी आम्हांला हाकलून लावलं.. वर तर त्या लोकांनी माझ्या बा ला आतल्या वाटंवर एका झाडाला बांधून ठेवलाय.. मी बाई जात.. माझ्याच्यानं त्यो दोर काय सुटंना.. त्येला सोडवल्याबिगर मी घरी कशी जाऊ.." हुंदके आवरत ती बाई म्हणाली.

"आस्सं.. अगं मग चल की कुठाय ते दाव.. बघ कसा सोडवतो मी तुझ्या बापाला.." सखाराम जराश्या फुशारकितच म्हणाला. भावनेच्या भरात त्याने चटकन त्या कहाणीवर विश्वास ठेवला होता.

"बरं.. चला.. तुमच्यासारखा पुरुष भेटला म्हणून नशीब.. न्हायतर आज रातीला काय झालं असतं कुणास ठाऊक.." असं बोलून त्या बाईनं सखारामच्या अंगावरचं मांस आणखीनच वाढवलं.

बैलगाडीतून खाली उतरत, त्या सुंदर परंतु अनोळखी बाईच्या मागंमागं सखाराम आतल्या वाटेच्या दिशेने जाऊ लागला. त्या वाटेला कधी जायचं नाही, असं बापानं निक्षून समजावलेलं मात्र तो साफ विसरून गेला होता.

हातात कंदील सांभाळत सखाराम पायाखालची वाट तुडवीत होता. त्याच्या पुढं चालणारी ती बाई मात्र अंधारातदेखील अगदी सफाईने चालत होती. तिची पाठमोरी काया निरखून पाहत असल्याने सखारामच्या ते ध्यानात कसं येणार..? नाहीतर अगदी पहिल्याच क्षणापासून तिच्यावर संशय घेण्यासारखं बरंच काही होतं. पण सखारामच्या डोक्यात फक्त एकच विचार होता.. समोर चालणारी बाई...

कंदीलाच्या प्रकाशात चालताना मागून दिसणारा तिचा कमनीय बांधा, समोरून येणाऱ्या वाऱ्यामुळं फडफडणारा पदर आणि ती नाजूक चाल अक्षरशः वेड लावीत होती. भुरभूरणारे काळेभोर केस मोहात पाडत होते. कसल्याश्या मादक धुंदीत सखाराम वेडावल्यासारखा तिच्या पावलांवर पावलं टाकीत पुढं जात होता.

मिट्ट अंधारात एकमेकांना घासत चाळा करणारी झाडं विचित्र पद्धतीने सळसळत होती. घुबडांचे आवाज बंद झाले होते. मुळात कुठल्याही पक्ष्याचं , प्राण्याचं तिथं अस्तित्व जाणवत नव्हतं. जणू आतल्या वाटेवर एकसाथ सारे नैसर्गिक आवाज दबले गेले होते. एकप्रकारचा भेसूर सन्नाटा तिथं पसरला होता.

मुख्य वाट सोडून जेव्हा ती बाई बाजूच्या शेतात शिरली, तेव्हा आपसूकच सखारामसुद्धा तिच्या मागोमाग तिथं आला. शेतात शिरतो न शिरतो तोच सखारामला दुरूनच इशाऱ्यानं काहीतरी दाखवत ती बाई एका जागी थांबली.

"ते बघा.. त्या झाडाशी बांधलंय माझ्या बा ला.." बाई रडवेल्या आवाजात म्हणाली.

"आस्सं.. बघ मग.. मी कसा सोडवतो ते.." असं म्हणत सखाराम पुढं जाऊ लागला.

कंदीलाच्या प्रकाशात शेताच्या पलीकडच्या बांधावर उभ्या असलेल्या त्या डेरेदार वृक्षाखाली कसलीशी हालचाल दिसत होती. कुणालातरी बांधले असावे. सखाराम लगबगीने त्या दिशेला चालत गेला, परंतु पाच-सहा पावलांवरच त्यानं मागं वळून त्या बाईकडे पाहीलं. ती स्तब्धपणे एका जागीच उभी होती.

"का गं.. तू पुढं न्हाय येत का..?" सखारामने विचारले.

"अं.. नगं.. मला भ्या वाटतंय.." ती बाई चिंताग्रस्त होऊन म्हटली.

"हाहा.. कश्याचं भ्या.. अगं असला मर्द गडी असताना.. तू घाबरतेय व्हयं.. बरं बरं.. थांब तू हिथंच.. मी तूझ्या बा ला घिऊन येतो.." सखाराम शेखी मिरवत म्हणाला आणि शेताच्या पलीकडील बांधाकडे जाऊ लागला.

तितक्यात मागून बैलगाडीचा आवाज ऐकू आला म्हणून पुन्हा त्याने मागे वळून पाहीले. एकसाथ तिन बैलगाड्या मुख्य वाटेवरून दौडत येताना दिसत होत्या. इतक्या रात्री कोण असावं, सखाराम या विचारातच होता की, शेताच्या पलीकडील झाडाखालून त्याला बोलावणे आले.

"ये पोऱ्या.. आरं.. यं बिगीबिगी... मला सोडावं हिथंन.." आवाजात दरारा होता. नक्कीच तो त्या बाईच्या बांधलेल्या बापाचा आवाज असावा, असा विचार करून सखाराम पुन्हा त्या दिशेने निघाला.

परंतु यावेळीही त्याला जास्त पुढे जाणे काही जमले नाही.. अगदी दहा-बारा पावलं टाकली असतील आणि त्याच्या कानावर ती आरोळी पडली.

"वं यं भाड्या... हूं मागं.. फिर मागं.."

सखारामने पाहीले, त्याचाच बाप त्वेषाने बैलगाडी हाकीत तिथपर्येंत येऊन पोहचला होता. सोबत सुभ्या, विष्णू आणि इतर काही गावकरीदेखील होते. सखारामला तर काय चाललेय, काहीच कळत नव्हते. परंतु त्याला जाणवले, एका गोष्टीत मात्र बदल घडून आला होता.

सखाराम आणि त्याच्या बापाच्या मध्ये उभी असलेली बाई पिसाळून उठली होती. ती हवेत तरंगतच सखारामच्या बापावर झेपावली, पण सखारामचा बापसुद्धा चांगलाच वस्ताद होता. त्याने आपल्या हातातला चमड्याचा चाबूक हवेत उगारला आणि एकाच वारात त्या बाईला गार केलं. चाबकासकट ओढत ओढत तो त्या बाईला घेऊन शेताच्या पलीकडील बांधावर असलेल्या त्या वृक्षाजवळ घेऊन गेला. तिथून जोरजोरात शिव्यांचा आवाज सखारामच्या कानावर ऐकू येत होता. झाल्याप्रकाराने सखाराम मात्र एकाच जागी खिळल्यासारखा उभा होता.

त्याने पाहीले, आपला बाप कसलेसे मंत्र पुटपुटत त्या झाडाजवळ काहीतरी करत होता. कुणीतरी धडपडत होते, ओरडत होते, झटापट करत होते.. परंतु सखारामच्या बापाच्या कार्यात विघ्न पडत नव्हता. शेवटी एकदाचं सगळं शांत झालं, तसं सखारामचा बाप माघारी फिरला.

सखारामला खरी हकीकत कळाली, तेव्हा तर त्याला धक्काचं बसला. फार फार वर्षांपूर्वी याच वाटेवर लोकांना त्रास देणाऱ्या एका पिशाच्चाला सखारामच्या बापाने झाडाला बांधून ठेवलं होतं. आता त्याच पिशाच्चाने इतक्या वर्षांनी आपल्या मुलीच्या मृत्यूनंतर तिला साद घालून मदतीसाठी बोलावलं होतं. परंतु सखारामच्या बापाने अगोदरच त्या वृक्षाभोवती बंधन घातलं असल्यामुळे तिथं अमानवी शक्तीला प्रवेश नव्हता. म्हणूनच तर सखारामला अलगद जाळ्यात ओढून तिथं आणलं गेलं होतं. सखाराम ते सर्व ऐकून गर्भगळीत झाला होता.

"मला माफ करा.. माझ्याकडनं लयं मोठं पाप झालं असतं.." सखाराम माफी मागू लागला.

"आरं पोरा.. तुझी चूक न्हाय.. ही भुताटकी जाळंच आसं टाकत्यात की भलाभला त्यात अडकून बसतो.. अगुदर लोकांना सांगून सांगून थकलो, तरीबी जवळची वाट म्हणून हिकडं यायचे.. ते पिशाच असंच गोडगोड बोलून जवळ बोलवायचं.. आन म्या दोर असा बांधला व्हता की कुणाच्या बापाला खोलायचा न्हाय.. मग पिसळून ते पिशाच लोकांना मारायचं.. कितीजण गेलीत.. जवळ जवळ दिसती, पण ही वाट माणसाला मसनात घेऊन जाते.. लयं दूर घेऊन जाते.. पण आता या दोनीबी भूताटक्यांचा कायमचा बंदोबस्त झालाय.. " सखारामचा बाप म्हणाला.

"पण तुम्ही सगळं हिकडं अचानक कसं आलात..?" सखारामने सगळ्यांकडे पाहत विचारले.

"अरे सख्या.. तू माल घेऊन निघालास आन मागणं तुझ्या बा ला मी दिसलो.. मग त्याला कळलं की तू एकलाच जातोयस म्हणून.. त्यामुळं त्यानं आम्हाला गोळा करून सारी हकीकत सांगितली आणि आम्ही निघालो. रस्त्यावर आलो, तर तुझी बैलगाडी फाट्यावरच उभी दिसली.. मग मातुर आम्हाला वाटलं की कायतरी घोळ नक्कीच हाय.. मग सरळ बैलगाडी हिकडं ताणपाटली बघ.." सुभ्या प्रसंगाचं वर्णन करीत म्हणाला.

"बरं बरं बाबा.. देवासारखं समदं मदतीला धावून आलासा.. आता ह्यापुढं बाईचं नाव काढणार न्हाय.." सखाराम सर्वांसमोर हात जोडून उभा राहीला.

"बास बास.. आता तुझं लगीनचं लावून देतो, मग असं कुणच्या बी बाईमागं पळणार न्हाईस.." सखारामचा बाप असं म्हणाला आणि एकच हशा पिकला.

समाप्त