करवली : गावाकडच्या लग्नातली भयानक गोष्ट

  मित्रांनो बऱ्याच घटनांमध्ये भुतप्रेत प्रत्यक्ष हल्ला करत नाहीत, परंतु ते घात घालून ठेवतात. एखाद्या कोळ्यासारखं.. आपली शिकार पाहुन हळूहळू जाळं विणत जातात. त्याला आपल्या जवळ आणण्यासाठी मोह घातला जातो आणि एकदा का शिकार जवळ आली की मग आपल्या विशाल जाळ्यात अडकवून बळी घेतला जातो. समोरचं जाळं आपल्यासाठीच विणलं गेलं असावं, हे त्या सावजाला शेवटपर्येंत कळतच नाही. कसं कळणार..? भुतप्रेत नेहमीच फक्त हिडीस हावभाव करून समोर येत नाहीत. काही भुतं मोहजालाचा घात घालतात.

 सदर कथा अश्याच एका प्रसंगावर आधारीत आहे. 

 तो काळंच खूप अद्भुत होता.. एकविसाव्या शतकाची सुरुवात होती आणि आम्ही वयात येत होतो. शाळा संपली होती.. कॉलेजात पदार्पण झालं होतं.. पॉप संगीताने आपले हातपाय पसरवायला सुरुवात केली असली तरी नव्वदीच्या क्लासिक गाण्यांचा प्रभाव आम्हां नवतरुणांवर होता. खरं सांगतो मित्रांनो जादूई मंतरलेले दिवस जर कुणी अनुभवले असतील तर ती हीच पिढी.. साल दोन हजार नंतर तारुण्यात प्रवेश करणारे आम्ही... ना अगोदरचा उगाचचा दबलेला भाव ना आताचा विचित्र बोल्डपणा..

 आयुष्य म्हणजे या दोघांची सरमिसळ.. आणि आमचं आयुष्य म्हणजे त्या मिसळीवर मस्तपैकी कांदा चिरून रज्जत आणल्यासारखे.. मन पाखरागत भिरभीरत फिरायचं... आणि नकळत दूरपर्येंत घिरट्या घालायचं..  नुकत्याच उमललेल्या टवटवीत फुलांच्या शोधात...

  तो मे महिना होता.. अर्थातच सुट्टीत गावी आम्हा मित्रांचा गोतावळा जमला होता. रखरखत्या उन्हातदेखील आम्ही कधी निवांत घरी बसलोय असे सहसा व्हायचे नाही. पायाला भिंगऱ्या लावल्यासारखे आम्ही दिवसभर गाव हिंडायचो. पण यंदा आम्ही काही खास कामात गुंतलो होतो. निमित्त होते आमच्या वाडीतील एकाचे लग्न ते ही गावातल्याच एका मुलीसोबत.

  त्यावेळी एका घरातलं लग्न म्हणजे अख्या वाडीचे लग्न असल्यासारखे वाटायचे. झाडून सगळी माणसं कामाला हजर असत. बडेबुजुर्ग आपले अनुभवाचे सल्ले सांगत मिरवत असत. तरुणाई पताका बनवण्यापासून ते मांडव घालण्यापर्येंत सर्व सजावटीची काम हाती घ्यायची. तर बाप-काका मंडळी लग्नातल्या विधी, खर्च इत्यादी बाबींवर काम करायची. यावेळी अर्थातच लग्नातील काही कामांची जबाबदारी आम्हां नवतरुणांवर येऊन पडली होती आणि आम्ही ती उत्साहाने पार पाडत होतो.

 वाडीतले लग्न म्हटले की अंगात नुसता जोश सळसळायचा. त्यात मुलाची बाजू म्हणजे आणखीनच भर. तारुण्यातला अतिरिक्त उत्साह मग ओसंडून वाहायचा. लाऊडस्पीकरवर 'राज' फिल्मची गाणी वाजायला लागली की मग आम्ही सगळेच स्वतःला 'अभिजित भट्टाचार्य' समजून मोठमोठ्याने गाणी म्हणायचो. आणखी त्यात जर नवरी मुलीकडल्या करवल्या दिसल्या की मग तर काय विचारायची सोयच नाही.

 हो हो म्हणता म्हणता लग्नाचा दिवस उजाडला. लग्नाची सगळी जय्यत तयारी झाली होती. प्रत्येकाने आपापली जबाबदारी योग्य रितीने पार पाडली होती. आता एका विधिनुसार सकाळी नऊ वाजता नवऱ्या मुलीकडील काही मंडळी वाडीत येणार होती. परंपरेनुसार त्यांच्या स्वागतासाठी नवऱ्या मुलाकडील आम्ही काहीजण वाडीच्या प्रवेशद्वाराजवळ उभे होतो. बॅकग्राऊंडला हलक्याश्या रूपात धून वाजत होती..

 "सताने के.. मनाने के.. ये दिन है आजमाने के... जरा समझा करो दिलबर, तुम्हे मेरी कसम..."

 मी बारकाईने तल्लीन होऊन गाणं ऐकत होतो आणि त्याचवेळी दृष्टीच्या पल्ल्यात एक शुभ्र सजवलेली घोडी समोरच्या चढावरून वर येताना दिसली. एकक्षण हवेत तरंगे उठल्यासारखी वाटली आणि तो देखावा अत्यल्प काळासाठी धूसर झाला.. पण तेवढ्यापुरताच.. क्षण दोन क्षण आणि आता चित्र साफ दिसत होतं. सजवलेली घोडी आपल्या दौलदार चालीने पुढे येत होती. तिच्या टाप टाप टापांचा आवाज कानावर विशिष्ट नाद घेऊन येत होता आणि.. आणि.. मी भ्रमात हरवल्यासारखा एकटक तिकडे पाहतच राहीलो..

 सजवलेल्या घोडीवर शुभ्र रंगाच्या ड्रेसमधील एक मुलगी प्रसन्न हास्य करत बसली होती. तिच्या खळाळत्या हास्यातून असंख्य मोत्यांची बरसात होत असल्याचा आभास निर्माण झाला होता. काळेभोर केस, गालावरची मोहक खळी, पाणीदार आणि बटबटीत डोळे, त्यावरच्या कोरीव भुवया.. आह.. कसलं निरागस रूप ते.. मी भान हरपून तिचं ते अलौकिक सौन्दर्य नजरेत सामावून घेत होतो.

 का कुणास ठाऊक पण तिला पाहून मनात असंख्य तरंगं उठली होती. इतर गोष्टींचे भान मला राहिलेच नव्हते. लग्नाचा प्रसंग, हातातली कामं, नातेवाईक, मित्रमंडळी मी सगळं सगळं विसरून फक्त घोडीवर बसलेल्या त्या मुलीकडे पाहण्यातच गुंग झालो होतो. इतका गुंग की नाचणारी घोडी कधी माझ्या पुढ्यात येऊन ठेपली ते सुद्धा कळले नाही.

 जेव्हा माझ्या मित्रांनी मला हाक मारली तेव्हा कुठे मी भानावर आलो. पाहतो तर घोडीवर बसलेली मुलगी मला न्याहाळत होती. साहजिकच ती वधूपक्षाकडील करवली असणार यात शंकाच नव्हती. तिच्या चेहऱ्यावर अजूनही मंद हास्य होतं. जणू माझ्या नजरेतला भाव तिनं अचूक वाचला होता. मी खजिल होत माझी नजर तिच्यावरून हटवली आणि दुसरीकडे पाहू लागलो.

 वधूपक्षाकडील पाहुण्यांना घेऊन आम्ही घराकडे निघालो. मी अधूनमधून तिच्यावर चोरटा कटाक्ष टाकत होता आणि आश्चर्य म्हणजे नेमके त्याचवेळी आमची नजरानजर होत होती. तिच्यासोबत आलेल्या इतर मैत्रिणी आपापसांत कुजबुजत होत्या. ती मात्र कुणाशीही न बोलता शांतपणे चालत होती. असं वाटतं होतं की इतर मुलींनी तिला वाळीत टाकलेय की काय.. परंतु माझ्याकडे पाहताना तिच्या ओठांवरच स्मितहास्य साक्ष देत होतं की एक नवी कहाणी जन्म घेऊ पाहत होती. असो, लग्नप्रसंगात अश्या गोष्टी वारंवार घडतच असतात.

 मी खुश होतो, कारण आयुष्यात आता काहीतरी नवीन घडणार होतं.. काहीतरी वेगळं.. थ्रीलिंग.. अंगावर रोमांचक शहारे आणणारं..

 पण मला यत्किंचितही कल्पना नव्हती की खरंच पुढे जे काही होणार आहे, त्याची एखादी दुसरी काळी बाजू सुद्धा असू शकते. मी मारे मस्त मजेत आपल्या नशिबावर खुश झालो होतो पण खरं सांगायचं तर ते सर्व फारच भयानक होतं..

 त्यावेळी मला ते माहीत नव्हतं..

 लग्नाअगोदरचे जवळपास सारे विधी पार पडले होते. नवरी मुलीकडील मंडळींना उठण्याबसण्यासाठी आमच्या येथीलच एका घराची सोय केली होती. तिकडे काय हवे नको ते पाहण्याची जबाबदारी माझ्यावरच होती, अहं.. मी ती घेतली होती. मग काय त्या घरात माझं सारखं येणंजाणं सुरूच होतं. त्या बहाण्याने त्या करवलीशी ओळख वाढवण्याची संधी मी साधली आणि सुरुवातीचा बुजरेपणा धूडकावून आता आम्ही दोघेही एकमेकांशी मनमोकळेपणाने बोलू लागलो होतो.

 प्रिया नाव होतं तिचं.. गावातच तिचं घर होतं. आई-वडील आणि मोठ्या भावासोबत राहायची ती. नेमके आजच दूरच्या गावी तिच्या नात्यातले एक लग्न होते. त्यामुळे तिच्या घरचे सगळे तिकडेच गेले होते. आमच्या गावातील नवरी मुलीची खास मैत्रीण असल्यामुळे प्रिया करवली म्हणून इथेच थांबली होती. प्रियाने मला जवळपास अशी तिच्यासंबंधीची सर्व माहीती सांगितली होती. एका बाजूला उभे राहून आम्ही बोलत होतो. आमच्या गप्पाचं तितक्या रंगल्या होत्या की विचारू नका.. इतक्या की आता तिथे उपस्थित वधूपक्षाकडील माणसे आमच्याकडे बारीक नजरेने पाहत होती. मला तर असं वाटत होतं की सगळे मला काहीश्या विचित्र नजरेने पाहत आहेत. बहुतेकांच्या नजरेत प्रश्नचिन्ह होतं.

 पण कशाबद्दल..? कदाचित असं आमच्या दोघांचं एकत्र येणं कुणाला आवडलं नसावं बहुधा.. मी प्रसंगाची गरज म्हणुन तिथून काढता पाय घेण्याचे ठरवले. नाहीतरी आता प्रिया माझी मैत्रीण होती. लग्नकार्यानंतर फुरसत बघून तिला भेटता येईल असं ठरवून मी तिचा निरोप घेतला आणि तिथून बाहेर पडला.

 दुपारनंतरची वेळ फारच घाईगडबडीची होती. लग्नाची वेळ, विधिसाठी लागणारे सामान, इकडचा सोम्या-तिकडचा गोम्या, जेवणखाणं करता करता सायंकाळचे आठ वाजून गेले. एक गेल्यावर एक अशी बरीच कामं नाही नाही म्हणता आम्हां मुलांवर   येऊन पडली आणि आम्ही एक एक करत सगळी कामं पार पडली. जेवणाच्या बऱ्याच पंगतीसुद्धा उठल्या आणि जेवणासाठी काही माणसेच शिल्लक होती. आम्ही मुलांनी पत्रावळ्या वाढायला घेतल्या आणि पंगतीच्या शेवटच्या पत्रावळीसमोर मला प्रिया बसलेली दिसली. चला, इतक्या वेळानंतर तरी काही फुरसतीचे क्षण मिळाले.. या विचाराने मी भाताचा टोप उचलून पंगतीला वाढायला घेतला. भात वाढत वाढत मी शेवटच्या पानापर्येंत येऊन पोहोचलो आणि तोच एक क्षण...

 माझ्या कानावर दबक्या, हलक्या स्वरांतला आवाज कानी पडला..

  "आज रात्री बारा वाजता.. नदीकडच्या वाटेवर.. मी वाट पाहीन..."

 माझ्या कानात प्रियाचे ते शब्द गुंजले आणि मी मंत्रमुग्ध झाल्यासारखा निष्क्रियतेने तिथेच बसून राहीलो.

 इतक्यात बाजूलाच बसलेल्या माझ्या चुलत बहीणीने मला खांद्याला पकडून हलवले.

 "भावड्या.. काय झालं.. इथं कुणाला वाढलंय..." तिने विचारले.

 मी भानावर येत तिच्याकडे पाहीले आणि प्रियाशी तिची ओळख करून देण्यास गेलो, पण हे काय..

 समोर प्रिया नव्हतीच.. आता इथे बसलेली प्रिया कुठे गेली..? मी कावराबावरा होऊन आजूबाजूला पाहू लागलो.. सगळीकडे नजर फिरवली पण प्रियाचा कुठे पत्ता नव्हता.

 "भावड्या.. काय झालं..?" बहिणीने पुन्हा विचारले.

 पण मी तिला उत्तर दिले नाही. मी गुढपणे माझ्याच विचारांत हरवलो होतो. माझ्या बहिणीने बहुधा माझ्या चेहऱ्यावरील विस्मयाचे भाव वाचले असावेत. तिने बळेच मला बाजूला बसवले आणि जेवायला भाग पाडले. प्रियाला वाढलेल्या पानावरच मी जेवू लागलो. जेवता जेवता मी माझ्या बहिणीला सारी हकीकत सांगितली. तिनेही लक्षपूर्वक सर्वकाही ऐकले. पण जेव्हा मी प्रियाचे नाव घेतले तेव्हा मात्र तिने गंभीर होत माझा हात पकडला.

 "भावड्या.. तू येतोयस म्हणुन सांगितलंस का तिला..."

 मी विचार करू लागलो. प्रियाने मला तसे विचारले तेव्हाच मला काहीसा विचित्र भास झाला होता.. एक क्षणासाठी माझी मती गुंग झाली होती. तिला काय उत्तर दिले.. हे नेमके आठवत नव्हते.

 "मला खरंच माहीत नाही.. काय झाले ते.. पण ती अशी एकाएकी कुठे गायब झाली..?" मी बहिणीला प्रतिप्रश्न केला.

  "थांब जरा.. जेवण संपवून मागच्या अंगणात भेट.. आणि नीट ऐक.. तिथे जाईपर्येंत माझ्या सोबतच रहा.. कुणीही बोलवायला आले तरी जायचे नाही.. तूला माझी शपथ आहे.." माझ्या बहिणीने मला सज्जड दम दिला. मी कबुली देऊन शांतपणे जेवू लागलो.

माझी चुलत बहीण गावीच राहायची. माझ्यापेक्षा चार वर्षांनी मोठी होती ती. त्यामुळे तिचे म्हणणे काय हे ऐकणे स्वाभाविकच होते.

 प्रियाचे असे एकाएकी तिथून निघून जाणे, माझ्या आकलनाबाहेरचे होते. त्यामागे काय कारण असावे याचा मी विचार करत होतो. शिवाय आज रात्री प्रियाने मला एकांतात भेटायला बोलावले होते.. ते कश्यासाठी..? आणि ते ही रात्री बारा वाजता..? शहरात चालून जातं.. पण हे तर गाव आहे.. इथं असं रात्रीअपरात्री वस्तीपासून दूर जाणं म्हणजे जरा धोक्याचंच.. पण मला वाटतं प्रियाचे आईवडिल जे बाहेर गेले होते ते कदाचित तिकडेच मुक्कामाला राहणार असावेत आणि गावात आम्हाला कुणी पाहीले तर पंचाईत व्हायची म्हणून प्रियाने भेटण्याची अशी वेळ आणि जागा निवडली असावी. मी असा विचार करतच माझे जेवण उरकले.

 तितक्यात पाठीमागून माझ्या खांदयावर कुणाचातरी हात पडला.

  "आर.. आटप की पटापट.. आपल्याला बाहेर जायचंय जरा.. वरात निघल आता.." माझा मित्र संतोष मला निघण्याची घाई करण्यास सांगत होता.

 "आरे हो की रे.. चल वरातीला धुडगूस घालू आज.." असं म्हणत मी उठणारच होतो की बाजूला बसलेल्या माझ्या बहिणीने माझा हात पकडला. मी वळून तिच्याकडे पाहीले तर तिने डोळे वटारुन नकारार्थी मान हलवली. मी तिचा इशारा ओळखला आणि संतोषकडे पाहत म्हणालो..

 "अरे संत्या.. तू हो पुढं.. मी मागून येतो.."

 पण माझ्या त्या विनंतीला झिडकारत संतोष मात्र हट्टालाच पेटला..

 "न्हाय.. आत्ता म्हणजे आत्ताच.." त्याच्या आवाजात चमत्कारिक आज्ञा होती. मला नवल वाटले.

 "एकदा सांगितलं ना त्याने.. मागून येईल तो.." माझी बहीण कडक आवाजात म्हणाली.

 तसा संतोष बावचळला. मी त्याच्या चेहऱ्यामध्ये होत असलेल्या एक एका बदलाचे बारकाईने निरीक्षण करत होतो. त्याचा चेहरा कठोर भासत होता. डोळ्यांमध्ये खुनशीपणा आला होता. कपाळावर आठ्या पडल्या होत्या. माझ्या बहिणीकडे रागाने पाहत तो उभा होता. शेवटी न राहवून मी त्याला हटकले..

 "अरे जातोयस का आता.. मला काम आहे घरात.. मी नंतर येतो.." माझ्या त्या तुटक शब्दांवर तो माघारी फिरला. तो यांत्रिकपणे मागे जात होता. मी आणि माझी बहीण त्याच्या पाठमोऱ्या आकृतिकडेच पाहतच होतो. तितक्यात माझ्या कानांवर आणखी एक आवाज पडला आणि माझ्या श्वासाची गती एकक्षण मंदावली.

 "भात घी की लगा अजून.."

 हा आवाज ओळखीचा होता. नुकताच तर ऐकला होता. मी गर्रकन मान मागे वळवली.. आणि आणि असं वाटलं की आता या क्षणाला माझं काळीज मुखातून बाहेर पडतंय की काय.. माझ्या अंगभर सुटलेला कंप मी प्रत्यक्ष अनुभवत होतो. बहिणीने माझा हात घट्ट पकडला होता. मी तिच्याकडे पाहीले.. ती सुद्धा आश्चर्याने समोर पाहत होती.

 आमच्या समोर हसऱ्या चेहऱ्याचा संतोष भाताचा टोप घेऊन उभा होता. हा संतोष आहे मग तो कोण होता.. मी पुन्हा मागे वळून पाहीले पण मागे संतोषसारखी दिसणारी कुणीही व्यक्ती नव्हती.

 मी अक्षरशः गांगरून गेलो होतो. कसाबसा जेवण उरकून मी उठलो.. माझ्या बहिणीने मला हात धुवायला जाताना देखीलआला एकटे सोडले नाही. ती माझ्या सोबतच होती. शेवटी आम्ही मागच्या अंगणात येऊन बसलो तेव्हाच तिने माझा हात सोडला.

 त्यापुढे तिने जे काही सांगितले ते विश्वास बसण्यासारखे असे नव्हतेच.  मनावर प्रचंड ताण घेऊन तिने सांगितलेला एक एक शब्द मी नीट ऐकला. पण अजूनही त्यावर विश्वास ठेवणं मला कठीण जात होतं. काही वेळात आम्हाला नवऱ्या मुलीची बहीण मागच्या अंगणाच्या जवळून जाताना  दिसली. माझ्या बहिणीने हाक मारून तिला बोलावले. त्यांच्या आपापसांत बोलण्यानुसार त्या दोघी शाळेत असताना एकाच वर्गात शिकल्या असल्याचे माझ्या लक्षात आले.

  "लक्षे.. भावड्याला प्रिया दिसली आज.. जरा सांग त्याला.." माझी बहीण मध्येच म्हणाली.

 त्यावर नवऱ्या मुलीची बहीण आश्चर्याने माझ्याकडे पाहत विचारू लागली.

  "मी सांगते, पण अगोदर मला हे सांग की तू दुपारी आम्ही थांबलेलो त्या घराच्या एका कोपऱ्यात उभा राहून एकटाच बडबड का करत होतास..? आमच्या सगळ्यांचं तुझ्यावर बारीक लक्ष होतं.."

 तिच्या प्रश्नावर मी अचंबित झालो..

 "काय.. अगं मी प्रियाशी बोलत उभा होतो.. बाजूला प्रिया होती हे तुम्हाला दिसले नाही का..?" मी वैतागून म्हटले.

 यावर तिचा चेहरा गंभीर झाला. तिने एकक्षण माझ्या बहिणीकडे पाहीले आणि मग पुन्हा माझ्याकडे वळत सांगू लागली..

 "प्रिया आमच्याच वर्गात होती.. नाही म्हणायला आपल्या सौन्दर्याचा तिला जरा गर्वच होता. गावात असूनसुद्धा तिचं राहणीमान शहरी असायचं. आपल्या रूपावर मुलांना घायाळ करण्यात तिला वेगळाच आनंद वाटायचा. म्हणूनच मैत्रिणींच्या लग्नात करवली म्हणून ती नेहमीच मिरवायची. नाचणाऱ्या घोडीवर बसणारी बिनधास्त अशी तिच एक करवली होती. बाकी कुणा मुलींची हिम्मत नाही व्हायची घोडीवर बसायची. पण दोन वर्षांपूर्वीच प्रियाने प्रेमप्रकरणातून आत्महत्या केली होती. मग तुम्हाला ती कधी आणि कुठं दिसली.." प्रश्नाचा रोख माझ्याकडेच होता.

 "आज.. नाचणाऱ्या घोडीवरच.. आणि करवली म्हणूनच.." मी खेदाने उदगारलो आणि त्या दोघींकडे न पाहता तिथून सरळ घरात शिरलो. काय तो प्रकार मी पूर्णपणे ओळखून गेलो होतो. त्यामागची सत्यता पडताळण्याचा प्रश्नच उद्भवत नव्हता. संतोषबाबतचा एक प्रसंगच पुरेसा होता जो अगदी डोळ्यांदेखत घडला होता. 

ती रात्र कशीबशी पार पाडत मी दुसऱ्याच दिवशी मुंबईला येणारी गाडी पकडली आणि पुन्हा कधी गावचे तोंड पाहीले नाही.

  माझे गावचे मित्र, भाऊ-बहीण त्यांच्या लग्नाला मला आवर्जून बोलावतात पण मी ठरवलेय.. गावाकडच्या लग्नांना मी कधीही हजेरी लावणार नाही.. कुणास ठाऊक कोणत्या लग्नात करवली म्हणुन ती हजर होईल ते..

 समाप्त

निलेश देसाई

ऐका : करवली मराठी भयकथा