कुबेर मटका : पूर्वार्ध
गावातल्या एका कोपऱ्यात असलेल्या त्या घराची आतली कडी हळूच सरकली. दार हलकेच उघडले गेले. बाहेरच्या अंधाराचा अंदाज घेत एक स्त्री आकृती सावकाशपणे घरातून बाहेर पडली. तिने एकवार सगळ्या परिसरावर नजर फिरवली. सगळीकडे चुडिचूप शांतता पसरली होती. गाव शांतपणे झोपलं असल्याचं पाहून तिला हायसं वाटलं.
बाहेरचा मिट्ट अंधार श्वास रोखून तिला न्याहाळत असावा. तिच्या हरकती बारकाईने टिपत असावा. आसपास कुठलेही कृत्रिम आवाज होत नव्हते. जास्तीत जास्त एखाद्या झाडाचे पान हलायचे, मधूनच एखादी थंड वाऱ्याची झुळूक हेलखावे खात यायची वा एखाद्या पक्ष्याचा बारीकसा चित्कार कानी पडायचा.
हौसाबाईंनी आपल्या मागे दार ओढून घेतले आणि एका हाताने लुगड्याचा पदर डोक्याभोवती गुंडाळला. हिवाळ्यातली रात्र असल्याने गारवा जरा जास्तचं जाणवत होता. आपल्या दुसऱ्या हातात लहानसा तांब्या पकडत हौसाबाई शरीरधर्माचा एक भाग म्हणून समोरच्या पायवाटने ओढ्याकडे गेल्या. गावच्या बायकांची शोकांतिका..
दिवसाउजेडी लज्जा आडवी येते. रात्रीचा अंधार जणू खायला उठतो, पण मनात भीती नसते. गावाकडच जिंदगी खपल्यामुळे त्या सर्वाची सवय झालेली असते. काळोखात आसपास निर्माण होणारे आवाज रोज ऐकलेले असतात. अंधारात नजरेला दिसणाऱ्या काळ्या सावल्या परिचयाच्या असतात. त्यांत वेगळेपण आलं तरी आपण आपलं दुर्लक्ष करायचं आणि आपला कार्यभाग उरकायचा. त्या विशिष्ट प्रक्रियेत आपण कशाला हस्तक्षेप करायचा..? पण जर नियती आपणहून साद घालू लागली तर..? तिच्याकडे नजरअंदाज करून पुढे जाता येईल का..?
हौसाबाई परतीच्या वाटेवर होत्या. डाव्या हातातला तांब्या रिकामा होता. पदरानं कान झाकून आणि मान खाली झुकवून त्या ओढ्यातून वर आल्या. परतीची वाट पायाखालची होती, रोजच्या वापरातली होती. अगदी डोळे बंद करूनसुद्धा घरी पोहचता आलं असतं, पण त्यानं वेग कमी झाला असता.
पायवाटेवरील एक उंबराचे झाड, मग रानटी फुलांची दोन झुडपं, त्यानंतर मध्येच असलेले एक भलेमोठे वारूळ असं सगळं काही पार करत हौसाबाई आपल्याच विचारांत माघारी परतत होत्या आणि मागून त्यांना तो आवाज आला.
पाठीमागून त्यांच्या दिशेने काहीतरी सरपटत येण्याचा.. जमिनीवर काहीतरी घासल्याचा..
हौसाबाई एकक्षण थबकल्या. आवाज आल्याची खात्री त्यांना पटली होती. पण त्यांनी आहे तिथेच थांबत आणखी काही घडतेय का.. हे पाहण्याचा प्रयत्न केला. पण मागे सर्वकाही शांत होतं. कसलीच हालचाल नाही की आवाज नाही. दोन क्षण थांबून हौसाबाई पुन्हा घराकडे जाऊ लागल्या आणि पुन्हा मागे जमिनीवर काहीतरी घासले गेले.
आता मात्र हौसाबाईंच्या मनात भलत्या विचारांनी प्रवेश केला. तसल्या थंडीतही भीतीमूळे चेहऱ्यावर घामाचे थेंब जमा होऊ लागले. दाट अंधार, निर्जन परिसर, एकटी बाई.. अश्या परिस्थितीत कुणी मागून येऊन धरलंच तर..?
मागे कुणीतरी आहे.. हे नक्की होतं. पण मागे पाहणं खरंच शहाणपणाचं नव्हतं. गावाकडच्या बायकांना त्यामागचं कारण चांगलंच ठाऊक असतं. मागे न फिरताच हौसाबाईंनी दबक्या आवाजात विचारलं..
"कोण.. कोण हाय.." हौसाबाईंच्या आवाजात भीतीयुक्त कंप होता.
एक दोन घटका गूढ सन्नाटा पसरवत गेल्या. ती शांतता हौसाबाईंच्या जीवावर उठली होती. मनावर कसल्याश्या संकटाचं दडपण येऊ लागलं होतं. मागची खसखस जराशी वाढली का..? हौसाबाई बारीकातल्या बारीक आवाजावर कान देऊन होत्या. आपल्या पाठीमागे होणाऱ्या हलक्याश्या बदलाचीसुद्धा नोंद त्यांचा मेंदू ठेवू लागला होता.
"मी येऊ का.." गर्भगळीत करणाऱ्या सन्नाट्याला चिरत तो आवाज आला. किती सावधपणे ती साद घातली होती. एखाद्या पोकळ बांबूमधून जणू कुणीतरी हलक्या स्वरांत पुटपुटलं होतं. साद हवेत अलगद तरंगत कानापर्येंत येऊन पोहचली होती.
त्यानं प्रश्न विचारला होता. पाहायला गेलं तर उत्तरं सोपं होतं. 'हो' किंवा 'नाही'.. परंतु उत्तर काहीही दिलं तरी त्याचा काही ना काही परिणाम होणार होता.. 'चांगला' अथवा 'वाईट'..
सुरुवातीला वाटलं, त्या आवाजाने हौसाबाई घाबरतील वा कमीतकमी दचकतील तरी.. त्या नीरव अंधारात, घरापासून दूर असं एकाकी असताना कुणीतरी गपचूप मागून यावं आणि साद घालावं.. ते ही एका स्त्रीला..
पण हौसाबाईंच्या चेहऱ्यावर गूढ भाव होते. त्यांच्या मनात काय सूरू होतं, त्यांचं त्यांनाच ठाऊक.. भीती मात्र अजिबात नव्हती.. उलट गालावर अलगद बारीकशी खळी उमटली होती. मनाचा निर्धार करून हौसाबाई कडक आवाजात म्हणाल्या..
"चल.. माझ्या मागंमागं..."
मंद हवेचा झोत हौसाबाईंच्या कानाजवळ फिसफिस करत गेला. त्याला फारशी किंमत न देता हौसाबाई घराच्या दिशेने चालू लागल्या. मागून काहीतरी जड वस्तू खेचल्याचा भास होत होता.. तसे आवाज येत होते. परंतु हौसाबाईंनी मागं वळून पाहायचं नाही, असा जणू चंगच बांधला होता.
परिस्थितीचं गांभीर्य ओळखून हौसाबाई शांतपणे घरी निघून आल्या. पाठोपाठ ते देखील आलं. घराचा उंबरठा ओलांडताना नाणी खळखळल्याचा आवाज झाला. पुढे जाणाऱ्या हौसाबाईंच्या डोळ्यांत एक चमक निर्माण झाली, पण तरीही त्यांनी मागे पाहण्याचे टाळले.
एकमेकांना लागून असलेल्या तीन सरळ खोल्यांचे कच्च्या बांधकामातले साधेच घर होते ते. मागच्या बाजूला हौसाबाईंची झोपण्याची खोली होती. मधल्या भागात छोटेसे स्वयंपाकघर आणि बाजूला न्हाणीघर होते. संपूर्ण घराची जमीन शेणाने सारवलेली होती. एकंदर हौसाबाईंची आर्थिक परिस्थिती सामान्य होती. सुदैवाने त्या रात्री घरात हौसाबाई एकट्याच होत्या. त्यांचे पती छगनरावांचे काही वर्षांपूर्वी निधन झाले होते. वीस वर्षांचा बळवंत कालच मामाकडे म्हणजे हौसाबाईंच्या भावाकडे दोन दिवसांसाठी राहायला गेला होता.
रात्री घरात शिरल्यावर हौसाबाईंनी प्रथम तर मागची बाजू गाठली. डोक्यावरचा पदर खाली घेत त्यांनी कंबरेला खोचला आणि लगबगीने कुदळ हाती घेतली. आपल्या खोलीजवळ जात हौसाबाईंनी दार पुढे सारले आणि आत गेल्या. एव्हाना मागोमाग ते सुद्धा आले होते. हौसाबाईंच्या हालचालींत आता वेग आला होता. कोपऱ्यातली एक जागा साफ करून हौसाबाईंनी तिथे कुदळ मारायला सुरुवात केली.
रात्रीच्या त्या नीरव शांततेत शक्य तितका कमी आवाज ठेवत त्यांनी चांगला फुटभर खोल खड्डा खणला. भरभर माती बाहेर काढून जागा मोकळी केली आणि आता त्या सर्व खेळातला मुख्य भाग पार पाडण्यासाठी हौसाबाई सज्ज झाल्या होत्या.
त्यांनी सावकाशपणे मागे वळून पाहीले. हौसाबाईंच्या चेहऱ्यावर समाधानाचे भाव अवतरले होते. मनात असंख्य तरंग उठू लागली होती. अंगभर नवी ऊर्जा सळसळू लागली होती. डोळयांत आसवं दाटून येण्यास सुरुवात झाली होती.
"ये.. पुढे ये... तुझी जागा इथेच आहे.." नुकत्याच खणलेल्या खड्ड्याकडे बोट दाखवीत हौसाबाई उत्साहाने म्हणाल्या.
जमिनीवर डुलत डुलत ते मडके पुढे सरकू लागले. हौसाबाईंच्या चेहऱ्यावरचे भाव क्षणाक्षणाला बदलत होते. त्या जाणून होत्या, ही अशक्य कोटीतली घटना असली तरी जे प्रत्यक्ष समोर घडत आहे.. तेच सत्य होतं. मडके आपल्याच डौलात त्या खड्ड्यात अलगदपणे जाऊन विसावले. शेवटच्या क्षणी नाण्यांचा खळखळाट त्या खोलीत गुंजला. हौसाबाई पुढे सरसावल्या आणि त्यांनी त्या रहस्यमयी मडक्यावरचे झाकण उघडले.
आश्चर्याने हौसाबाईंचे डोळे विस्फारले गेले. एकाच दमात मोठा श्वास घेतल्यामुळे नाकपुड्या रुंदावल्या गेल्या. नकळत हात छातीवर आला. ओठांचा चंबू अलगदपणे उघडला गेला. अगदी त्या क्षणाला हौसाबाईंचा स्वतःच्या डोळ्यांवर विश्वास बसणं, फार फार कठीण होतं..
हौसाबाईंच्या समोरचं मडकं सोन्याच्या नाण्यांनी काठोकाठ भरलं होतं. सामान्य जगात हा एक चमत्कारच होता. जो स्वतःहून चालत हौसाबाईंच्या घरी आला होता. आता हौसाबाई आणि बळवंत दोघांच्या आयुष्यभराची चिंता मिटली होती.
हौसाबाईंच्या डोळ्यांतून आनंदाचे अश्रू वाहू लागले होते. हर्षाने त्यांना गगन ठेंगणे वाटू लागले होते. पण सोबत त्या खजिन्याची जबाबदारीसुद्धा अंगावर आली होती. हौसाबाईंना ठाऊक होतं.. तो खजिना फक्त त्यांच्यासाठी तिथं आला होता आणि तो तिथंच टिकवून ठेवणे, हे देखील एक आव्हानच होते. शिवाय इतर कुणालाही त्याबद्दल कळू देण्याची सोय नव्हती.
हौसाबाईंनी मडक्यात हात घालून त्यातली दोन नाणी हातात घेतली आणि कुदळ हातात घेऊन आपल्या खोलीतून बाहेर जाऊ लागल्या. पण त्या दारापर्येंत पोहचल्याच होत्या की मागे नाणी सळसळल्याचा आवाज झाला.. हौसाबाईंची पावलं थबकली.
"लक्षात ठेव.. तूला उंबरठा ओलांडता येणार नाही.." आवाजात कठोर चेतावणी होती.
"ठाऊक हाय, त्याचाच बंदोबस्त कराय निघालेय.." हौसाबाईंनी सौम्य शब्दांत उत्तर दिले आणि बाहेरच्या खोलीत निघून गेल्या.
अंधारात कसेबसे त्यांनी कुदळीच्या साहाय्याने घराच्या दोन्ही बाजूंचे उंबरठे काहीसे वर उचलत तिथे प्रत्येकी एक याप्रमाणे ती दोन सोन्याची नाणी बसवली. दोन्ही उंबरठ्यांच्या बाजूची माती पुन्हा घट्ट बसवत त्यांनी तो प्रकार कुणाच्याही लक्षात येऊ न देण्याची खबरदारी घेतली.
घराची दारं बंद करून दमलेल्या हौसाबाई आपल्या खोलीत आल्या आणि अंथरुणावर येऊन पडल्या. अचानक झालेल्या या धनलाभामुळे त्यांचं एक मन तर आनंदी होतं.. पण दुसरीकडे मात्र काहीशी धाकधूकसुद्धा होती.
'आपल्याकडून नियमितपणे यासंबंधीचं पथ्य पाळता येईल का..? आणि बळवंतला कसं समजवायचं..?' या विचारचक्रात कधी झोप लागली, हौसाबाईंना कळालेच नाही.
मित्रांनो, त्या मडक्यामागचं रहस्य काय..?, हौसाबाई त्या धनाचा योग्यप्रकारे उपयोग करतील का..? मडके खरेच धनाचा वर्षाव करण्यासाठी आले आहे की त्यात काही धोकासुद्धा असावा..? बळवंतपासून मडक्याचे रहस्य लपवण्यात हौसाबाई यशस्वी होतील का..?
या सर्व प्रश्नांची उत्तरे घेऊन भेटूया पुढील भागात..
क्रमशः
पोस्ट्स
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत: