नेत्रा काणेकर भाग दहा : सुदर्शन कथा
आतापर्येंत आपण ऐकलेत की, सुदर्शनने नामदेवच्या साहाय्याने वंदनासारख्या अमानवी शक्तीवर तोड शोधला होता. घरी परतल्यावर सुदर्शनने मास्तरांच्या मनातील साऱ्या शंका दूर केल्या. परंतु त्यांनतर सुरु झालेल्या खेळाने मास्तर आणखीन बुचकळ्यात पडले.. सुदर्शनने घरी आणलेल्या मातीपासून एका विशिष्ट जागेची प्रतिकृती बनवली आणि आपल्या मंत्रशक्तीने तो तिथल्या परिसरात वंदनाच्या आत्म्याला बोलावू लागला..
आता पुढे,
"वंदना.. तुझ्यावर घातलेले बंधन काही काळापुरते मी बाजूला केले आहे. आत ये.. आणि प्रत्यक्ष डोळ्यांनी पहा.." खोलीत सुदर्शनचा आवाज घुमला. तो अजूनही स्तब्ध बसला होता.. चेहऱ्यावर निर्विकार भाव होते. श्वास बंदच होता. स्पष्ट जाणवत होतं की त्याचं फक्त शरीर इथे होतं.. पण तो कुठे होता..?
सुदर्शनच्या बाजूला बसून मी एकदा त्याच्याकडे तर एकदा त्याने बनवलेल्या प्रतिकृतीकडे निरखून पाहत होतो. मध्येच माझी नजर संपूर्ण घरभर फिरली. वंदनाचा आत्मा आला तर कुठून येईल..? आलाच तर सुदर्शनची अशी अवस्था असताना माझ्यासोबत काय करेल..? काही सांगता येतं नव्हते.. घरात होणाऱ्या बारीकश्या आवाजावर देखील माझे कान टवकारत होते. कुठे वाऱ्याने काही हलले तरी माझी नजर वेगाने तिथून दौडत होती.
खिडकीतून आलेल्या त्या थंड वाऱ्याच्या लहरीसोबत माझ्या पाठीमागे जेव्हा कागद उडाला तेव्हा मी अक्षरशः दचकलो परंतु घटकभरातच मातीच्या प्रतिकृतीवरून हलकंस काहीतरी सरपटल्याचा आवाज आला आणि माझी नजर तिकडे वळली.
"पुढे ये.. मध्ये कोणताही अडथळा नाही.. मी आतच आहे.." सुदर्शन पुन्हा धीरगंभीर आवाजात म्हणाला.
मी बारकाईने त्या मातीच्या घराकडे आणि त्याच्या आसपासच्या परिसरात पाहत होतो. आणि ते घडले.. रिंगणाच्या पुसलेल्या भागातून बारीकसारीक मातीचे कण आतल्या दिशेने सरकू लागले होते.. एकक्षण माझा आपल्या डोळ्यांवर विश्वासच बसत नव्हता. हा प्रकार अगदीच विलक्षण आणि अंगावर शहारे आणणारा होता. माझ्या मेंदूवर लागलेला गंज हळूहळू पुसला जात होता आणि आता तो अधिक तर्कशुद्ध पद्धतीने विचार करू शकत होता.
सुदर्शनने तयार केलेली ती प्रतिकृती इथली नव्हतीच मुळी. मातीच्या घराची रचना आणि आसपासचा काहीसा मोकळा परिसर.. अरे ही तर मार्तंडची झोपडी.. मी एक एक करून अंदाज बांधू लागलो आणि आपोआपच तिथल्या छोट्या छोट्या रहस्याची उकल होऊ लागली.
सुदर्शनने आपल्या शक्तीचा परिचय दिला होता. माझ्या अगदी कल्पनेपलीकडची ही चाल होती. आपल्या मंत्रसामर्थ्याने त्याने हुबेहूब त्या झोपडीलगतचा परिसर आपल्या प्रभावाखाली आणला होता. तिथलं भारावून टाकलेलं वातावरण सुदर्शनने या इथे माझ्या खोलीतल्या छोट्याश्या जागेत निर्माण केलं होतं.. मातीच्या झोपडीत ठेवलेला पिवळा कागद म्हणजे नेत्राच्या पिवळ्या कपडल्यातलं प्रेत होतं.. जे मार्तंडने जपून ठेवलं होतं.. आणि सफेद कागद.. सफेद कागद म्हणजे स्वतः सुदर्शन होता.. तो शरीराने जरी इथे माझ्या सोबत असला तरी त्याच्यातली ऊर्जा तिथे त्या झोपडीत होती.. जी वंदनाच्या आत्म्याला साद घालत होती.. आत येण्याचा आदेश देत होती.. कसं शक्य होतं हे..?
मी डोळे विस्फारून पाहत होतो.. भारावून जात ते सारं काही अनुभवत होतो. सामान्य माणसाच्या डोळ्यांना असं काही दिसणं शक्यच नाही.. परंतु मला ते भाग्य लाभलं होतं. माझ्या मनाची त्या वेळेची अवस्था मी शब्दांत व्यक्त करूच शकत नाही..
"बघ.. पुढे येऊन नीट पहा.. तुझी वस्तू तुझ्या शरीरासोबतच बांधली आहे.. परंतु तिच्यावरची तुझी ओळख संपूर्णपणे पुसली गेली आहे.. मार्तंड तूला त्याच्या नियंत्रणाखाली गुलाम बनवून ठेवेल.. अजून कोणता पुरावा हवा तूला..?" सुदर्शनच्या मुखातून आवाज आला.
मी शांत राहून पुढे काय घडतेय, त्याची वाट पाहत होतो. काही क्षण असेच निघून गेले. सुदर्शनची मान किंचितशी होकारार्थी हलताना दिसली.. आणि पाठोपाठ तो म्हणाला..
"नाही.. मध्यरात्र उलटून गेली आहे.. पुढची रात्र अमावस्येची आहे.. ती रात्र उलटल्याशिवाय काही झाले तरी मार्तंड झोपडीत येणार नाही.. तुझी वस्तू इथून बाहेर गेली तरी त्याला या गोष्टीचा पत्तासुद्धा लागणार नाही.. मी तूला संधी देत आहे.. मार्तंडचा खेळ संपव.. तुझ्या मदतीसाठी नेत्राचं शरीर मी तूला मिळवून देईन.."
पुन्हा काही क्षण शांततेत गेले.. आणि पुन्हा कुठल्याश्या अनामिक प्रश्नावर सुदर्शनचे उत्तर आले..
"हो.. परंतु नंतर मी मागेल ते द्यावे लागेल तूला.. तरच मी तूला हे सर्व करून देईन. नाहीतर माझ्याकडे इतरही उपाय आहेत.. लक्षात ठेव, जर तुझा मला उपयोग होणार नसेल तर तूला माझी कोणतीही मदत मिळणार नाही.." सुदर्शनच्या आवाजात चेतावणी आणि धमकी दोन्ही होते.
"ठीक आहे तर.. मी आवाहन करताच तुझी वस्तू पुन्हा जागृत होईल आणि त्याचवेळी तूला नेत्राच्या शरीरात प्रवेश करावा लागेल.. आपलं काम योग्यप्रकारे पार पाडताच मी तूझ्याकडे हवं ते मागेन.. आणि तू कबूल केले आहेस.." सुदर्शनने पून्हा आपल्या शब्दांवर जोर देत म्हटले.
त्यासरशी एकाएकी त्या प्रतिकृतीवरची माती उडू लागली.. जणू कुठलीशी वावटळ तिथे येऊन झोकांड्या खात होती. सुदर्शनने आपल्या त्या अवस्थेतच दोन्ही हातांच्या मुठी घट्ट आवळून धरल्या होत्या. त्याने तोंडातल्या तोंडात काही मंत्र पुटपुटणे सुरु केले.
कदाचित त्याची परतण्याची वेळ जवळ आली होती. मी श्वास रोखून तो प्रकार पाहत होतो. त्यासंबंधीचं जितकं आकलन करण्याचा प्रयत्न करता येईल तितकं मी समजून घेत होतो. आता तर आमच्या घरातले वातावरणसुद्धा भारावून गेले होते. सुदर्शन सोडला तर घरातील माझ्यासकट इतर साऱ्या सजीव निर्जीव गोष्टींनी एकप्रकारचा मुकेपणा धारण केला होता. जणू काही काळासाठी वेळ थांबली होती.
त्या सन्नाट्यात हळूहळू सुदर्शनचा श्वास मला जाणवू लागला. माझी नजर त्याच्या निर्विकार चेहऱ्यावर होती. त्याने अलगदपणे डोळे उघडले आणि हातानेच पाणी देण्याचा इशारा केला. मी लगबगीने आतून पाण्याने भरलेला तांब्या आणला आणि त्याला दिला. मी येईपर्येंत सुदर्शन बऱ्यापैकी शांत झाला होता. पाण्याचे दोनचार घोट घेऊन त्याने समोरील प्रतिकृतीकडे पाहत नमस्कार केला आणि आपल्या गुरूंविषयी कृतज्ञता व्यक्त करून तो जागेवरून उठत पुन्हा खुर्चीवर जाऊन बसला.
मनात असूनसुद्धा मी त्याला काही विचारू शकलो नाही. काहीच न बोलता मी एका बाजूला जाऊन बसलो. शेवटी माझ्याकडे पाहत त्यानेच विचारले..
"काय मास्तर, काही प्रश्न नाहीत का.."
"आहेत ना.. परंतु तू काहीकाळ आराम कर.. तू नंतर मला सांगशीलचं.." मी हसत म्हणालो.
"ह्म्म्म.. ते तर आहेच.. पण नंतर कश्याला.. आताच ऐक.. वंदनाची जी वस्तू मी म्हणालो होतो ती म्हणजे तिची अंगठी.. हा पण फक्त अंगठी नाही तर अंगठीसोबत तिची तुटलेली करंगळीसुद्धा आहे. जिवंतपणी तेच वंदनाचं शस्त्र होतं. गावकरी अचानक घरावर हल्ला करण्यास आले होते, त्यामुळे वंदना गडबडून गेली. मरताना जर ती करंगळी तिच्या जवळपास असती तर वंदनाने मार्तंडला त्याचवेळी संपवले असते जेव्हा तो तिच्या घरात एकटा बसला होता. वंदनावर विजय प्राप्त केल्यावर मार्तंडने घरात शोधाशोध केली असणार तेव्हा त्याला वंदनाची करंगळी आणि अंगठी सापडली असावी. मार्तंड जाणकार असल्यामुळे त्याने या वस्तूचे महत्त्व जाणले आणि तो वंदनाचा मृतदेह तिच्या अंगठी घातलेल्या करंगळी सोबत आपल्या झोपडीत घेऊन आला..." सुदर्शनने वंदनाबाबत आणखी माहीती दिली.
"मग आता तिचा विश्वास बसला आहे का आपल्यावर.. म्हणजे पुढच्या कार्यात तिचा सहभाग असणार आहे की नाही..? " मी शांतपणे विचारले.
"अर्थातच.. तिच्याकडे इतर कोणताही पर्याय नाही.. मार्तंड तिचा वापर करून घेत असल्याचे तिला कळाले आहे.. म्हणजे तसं दाखवण्यात अजूनतरी आपण यशस्वी ठरलो आहे.." तो गंभीरपणे म्हणाला.
"पण सुदर्शन.. ती पलटणार नाही कश्यावरुन.. म्हणजे तू तिला नेत्राचं शरीर देऊ करणार आहेस.. एकदा का आपली शक्ती आणि नेत्राचं शरीर मिळालं आणि मग तिने ते सोडण्यास नकार दिला तर..?"
आपल्या शबनमकडे बोट दाखवत सुदर्शन बोलू लागला..
"ह्म्म्म त्यावरही उपाय आहे आपल्याकडे.. फक्त एकदा नेत्रावर चढलेली मार्तंडची काळी जादू ओसरू दे.. त्यासाठी पहिला हल्ला आनंदवर होईल.. आनंद नरमला की आपोआप मार्तंडला बाहेरून मिळणारी मदत बंद होईल. मग आपण मार्तंड वा वंदना दोघांचा सामना करण्यास तयार असू.."
"अच्छा.. म्हणजे आपल्याकडची शक्ती न वापरता काट्यानेच काटा काढायची तुझी योजना आहे तर..? मानलं सुदर्शन तूला.. आणि मघाचा प्रकार.. ते काय होतं.. तू इथे बसून त्या झोपडीतलं वातावरण निर्माण केलंस.. आणि त्यात वंदनाला प्रवेशसुद्धा दिलास.. सुदर्शन तू खरंच अद्भुत आहेस. मी जन्मात काही हा प्रसंग विसरणार नाही.." मी त्याच्यातील शक्तीला नमन करत पुढे पुष्टी जोडली.
यावर त्याने तितक्याच नम्रतेने उत्तर दिले..
"अरे मास्तर, ही तर ईश्वराची कृपा आणि माझ्या गुरूंची शिक्षा.. त्यांनीच माझ्याकडून हे सर्व घडवून आणले. असो, उजाडल्यानंतर आपल्याला नेत्राच्या घरी जावे लागेल. तिच्या आईवडिलांना सर्व कल्पना देऊन समजूत घालावी लागेल. शिवाय नेत्राच्या संरक्षणासाठी मला काहीतरी उपाययोजना करावी लागेल. झोपडीकडेसुद्धा धावती भेट द्यायची आहे.. तिथून वंदनाची वस्तू ताब्यात घ्यावी लागेल. पुढची रात्र मार्तंड आणि आपण अश्या दोन्ही बाजूसाठी महत्वाची अशी आहे. मार्तंडला नेत्राच्या शरीराचा भोग हवा आहे.. झोपडीत न जाणे कित्येक प्रेतात्म्यांशी निगडीत गोष्टी आहेत. त्यामुळे अमावस्येला मार्तंड कधीही झोपडीच्या आसपास फिरकणार नाही. तो नवे ठिकाण शोधेल आणि यावेळी आपल्याला जागा निश्चित माहीत नाही.. आपल्याला नेत्राचा पाठलाग करत जावे लागणार आहे.. तिला साद घालण्यासाठी सायंकाळी आनंद तिच्या घरापाशी नक्की येईल.. आणि नेत्राला घेऊन तो मार्तंडपाशी जाईल.. " सुदर्शनने थोडक्यात मला त्या सगळ्याची कल्पना दिली.
"पण सुदर्शन.. यांत काही बदल होणार नाही का.. म्हणजे अगदी असेच घडेल हे कश्यावरुन.." मी माझी शंका विचारली. ऐनवेळी काम बिघडल्यास दुसरी एखादी योजना आखणे मला आवश्यक वाटले.
"नाही मास्तर.. घटना याच पद्धतीने घडतील.. मार्तंडला नेत्रा तिच्या मूळ रूपात हवीय.. कोणत्याही मायाजालाविना.. मार्तंडने आनंदकडे कामाच्या बदल्यात भोग मागितला आहे.. भोगाचं स्वरूप असंच असावं लागतं.. त्यामुळे सुरुवातीला संमोहन अवस्थेत असलेल्या नेत्रावर मार्तंड काही विशिष्ट संस्कार करेल.. त्याला काही विधी आटोपून घ्यावे लागतील. मार्तंड जेव्हा आपली कामगिरी पार पाडेल तेव्हा तिथे उपस्थित असलेली ती संपूर्णपणे नेत्राच असेल.. कुठल्याही बंधनात न अडकलेली, कोणत्याही संमोहनाखाली न फसलेली, तिच्यावरची काळी जादूसुद्धा काढून घेतली जाईल.. परंतु इतक्या दिवसांपासून मानसिकदृष्ट्या नेत्राचं खच्चीकरण केल्यामुळे जेव्हा तिचं मूळ अस्तित्व तिथे येईल, तेव्हा तिथल्या मंत्रशक्तीने भारावलेल्या वातावरणात ते काहीसं गोंधळून जाईल... बस्स आपल्यासाठी तिच वेळ महत्वाची आहे..." सुदर्शन गंभीरपणे म्हणाला.
सुदर्शनची योजना आणि त्याने सांगितलेला पुढील घटनाक्रम जरी विनाअडथळा पार पडला तरी माझ्या डोक्यात मुख्य प्रश्नाचा भुंगा मात्र अजूनही भुणभुणत होता..
"एकदा नेत्राच्या शरीरात प्रवेश केल्यावर वंदना सहजासहजी परत जाईल का.. की मार्तंडनंतर अजून काही दिव्य आमची वाट पाहत असावं.."
क्रमशः
निलेश देसाई
पोस्ट्स
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत: