नेत्रा काणेकर भाग सात : सुदर्शन कथा

 आतापर्येंत आपण ऐकलेत की, समोर येणाऱ्या प्रत्येक माहितीवर सर्व बाजूने विचार करून सुदर्शन एकेका गोष्टीचा माग काढत होता. आनंदनंतर आता मार्तंडकडे असलेल्या प्रेतासंबंधी अधिक जाणून घेण्यासाठी सुदर्शन आणि मास्तर रात्री उशीरा बाहेर पडले होते. बाजूच्या गावातील त्या स्त्रीच्या घरी आणखी काही सुगावा लागण्याची शक्यता होती.

 आता पुढे..

 सुदर्शनची हीच गोष्ट मला आवडायची. तो कोणत्याही बाबीत हात घालण्यापूर्वी त्यासंबंधी आवश्यक ती सर्व माहीती गोळा करायचा. प्रत्येक बाजू तपासून घ्यायचा. शक्ती आणि सिद्धी यांनी परिपूर्ण असला तरी त्यांचा उपयोग मात्र तो आवश्यकतेनुसारच करायचा. जी गोष्ट सहज करता येण्याजोगी आहे तिच्यासाठी तो उगाच आपली विद्या खर्ची घालत नसे. त्याच्या या सवयीचा फायदा असा होई की बऱ्याचदा सुंठेवाचून खोकला जायचा.

 कसा..? हाहा.. समजावतो...

  त्या रात्री गावाबाहेर जाणाऱ्या मुख्य रस्त्यावरून चालत चालत आम्ही बाजूच्या गावाजवळ पोहोचलो. आमच्या भागातली गावं तशी लहानच.. जेमतेम पन्नास-साठ घर असलेली.. त्या गावाच्या वेशीअगोदरच सुदर्शनने माझा हात पकडून थांबवले. मुख्य रस्ता सोडून आम्ही गावात शिरणारी मधली पायवाट पकडली. सुदर्शन माझ्या पुढे राहून वाट दाखवत होता आणि मी मागोमाग चाललो होतो.

  मी टॉर्च सोबत घेतला होता परंतु त्याचा वापर गरजेपुरताच करण्याचे सुदर्शनने सांगितले होते. रात्रीच्या अंधारात टॉर्चचा प्रकाश दुरूनही उठून दिसला असता. ते पाहून उगाच कुणी मागावर यायला नको, म्हणुन ही सावधगिरी बाळगली होती. पायवाटेवरून चालताना चंद्राचा निळसर पांढरुका प्रकाश आमच्यासाठी पुरेसा होता.

 जसजसे वेळ पुढे सरकू लागली तसे इकडे येताना सुरुवातीला अडखळत असलेली माझी पावले आपोआपच खंबीरपणे पडू लागली. मनावर असलेला ताण कुठल्याकुठे पळून गेला होता. हृदयातली धडधड बंद होऊन आता समोर येणाऱ्या परिस्थितीशी सामना करण्याची प्रबळ इच्छा मनात येऊ लागली होती. मानवी मनाची हीच तर खास बाब असते. सोबतीला एखादा आधार जरी दिसला तरी पुढ्यातली डोंगराऐवढी संकटे आपल्याला कस्पटासामान वाटतात. मी सुद्धा त्याच आधारस्तंभाच्या पावलावर पाऊल टाकीत निघालो होतो.

  मधल्या पायवाटेने जात असल्यामुळे आम्ही त्या गावाला बाहेरून वेढा घालून एका बोळीत शिरलो. आसपास काही घरे होती, त्यांना सावकाशपणे पार करत आम्ही बोळीचे दुसरे टोक गाठले. पुढे आलेल्या चौकात सुदर्शन एक क्षण थांबला आणि दिशेचा अंदाज घेऊन आम्ही उजव्या बाजूला जाणाऱ्या वाटेकडे प्रस्थान केले. गावाच्या आतील बाजूचा हा रस्ता कच्चा आणि ओबडधोबड होता. त्यावर चालताना आवाज होणार नाही याची विशेष काळजी घ्यावी लागत होती. आजूबाजूची झाडे, काही कच्ची तर एक दोन मोठाली घरे, जनावरांचे गोठे इत्यादी बरेच काही पार करीत आम्ही पुढे आलो.

 आता रस्ता आणि त्याच्या आसपास मोकळं वातावरण होतं. सुदर्शनने दुरूनच बोट दाखवून मला ते पडके दुमजली घर दाखवले. त्याच्याकडे पाहत मी एक आवंढा गिळला. रात्रीच्या अंधारात ती वास्तू कसली भयानक दिसत होती. तिच्या आवारात एक सुकलेले, संपूर्ण पाने झडलेले झाड उभे होते. जणू लांबूनच तिकडे येणाऱ्यावर टेहळणी करत असावे. त्याच्याकडे दुर्लक्ष करीत आम्ही काही क्षणातच तिथे पोहचलो.

 तिथे आसपास दुसरे एकही घर नव्हते. त्या बाईशी गावकरी कितपत नाराज असावेत याची प्रचिती यावरून येत होती. सुदर्शनने सांगताच मी टॉर्च सुरु केला. त्याच्या प्रकाशात तिथली दुरावस्था स्पष्ट दिसत होती. घराच्या आवारात सुकलेल्या पानांचा सडा पडला होता. वरच्या मजल्याची बरीच पडझड झालेली दिसत होती. खिडक्यांची फुटलेल्या काचा कुठेकुठे विखुरल्या होत्या. मी आणि सुदर्शन आसपास सर्वत्र फिरत तिथल्या गोष्टींचा अंदाज घेत होतो. घराच्या मागच्या बाजूला एक विहीर होती, जिचं तोंड झाकलं होतं. मागच्या बाजूला तर आणखीनच बिकट परिस्थिती होती. पण यात काही नवल नव्हतं.. काळजी घेण्यासारखं कुणी नसल्यास आणखी काय होणार होतं तेव्हा..?

 घराला पूर्ण वेढा मारून आम्ही पुन्हा पुढच्या बाजूला आलो. एकंदर अजूनतरी तिथे कुठल्याही अमानवी शक्तीचे अस्तित्व आम्हाला जाणवले नव्हते. मी काहीसा निर्धास्त झालो. अनावधानाने माझी नजर समोरील दरवाज्यावर गेली आणि मी पुढे सरसावत त्याला बारकाईने न्याहाळू लागलो. टॉर्च समोर धरताच मला दरवाजावर एक बारीक फट दिसून आली. कुतूहल म्हणुन मी माझा चेहरा जवळ नेत एका डोळ्याने आत काही दिसतंय का ते पाहण्याचा प्रयत्न करू लागलो. 

 आत पुष्कळ अंधार होता. जणू संपूर्ण काळोखात आतली बाजू न्हाहून गेली होती. मी बारीक नजरेने एकटक आत पाहत होतो आणि अचानक.. अचानक आतून कुठूनतरी प्रकाशाचा एक झोत वेगाने बाहेर आला आणि माझ्या डोळ्यापासून अवघ्या इंचभर अंतरावर मला तो डोळा दिसला. पलीकडच्या बाजूने मला पाहणारा.. त्याच्या बुबूळाभोवती पसरलेल्या लालसर रेषा.. भयाने माझ्या अंगावर काटा आला.. मला हलताही येईना.. मागे सरकतादेखील येईना... मला दिसत होते.. तो डोळा मोठा होत जाऊ लागला.. बुबूळं आकुंचन पाऊ लागली... लालेलाल प्रखर किरणे माझ्यावर झेपावणारच होती..

 तितक्यात सुदर्शनने मला मागे खेचले.. क्षणाचाही अवधी न दवडता त्याने मला दाराबाहेरील कठड्यावरून खाली आणले.. आणि थाडकन एक मोठा आवाज झाला... दरवाजाचे तुकडे होऊन माझ्या पुढ्यात पडले.. मी विस्फारलेल्या डोळ्यांनी समोरचा प्रकार पाहत होतो.. आता जर मी तिथे असतो तर.. क्षणात माझ्या शरीराच्या चिंधड्या उडाल्या असत्या.. त्या जीवघेण्या प्रसंगातून मी बालबाल बचावलो होतो.

  "काय मास्तर.. आपल्या स्वागतासाठी इथं कुणी नाही असं समजलास का..?" सुदर्शनने विचारले.

 मी मान हलवत भरून आलेल्या श्वासावर नियंत्रण आणण्याचा प्रयत्न करू लागलो. मला धीर देत सुदर्शन बोलू लागला,

 "ऐक, आत कुणी असेल.. कुणी भेटेल... परंतु ज्यासाठी आपण इथे आलो आहे ते काम आपल्याला कोणत्याही परिस्थितीत पूर्ण करावेच लागेल. मला आत जाऊन लवकरात लवकर काहीतरी शोधायचे आहे.. तोपर्येंत त्या शक्तीला थोपवून ठेवण्याची जबाबदारी तुझी.."

 सुदर्शनने जवळजवळ मला धक्काच दिला. मी आश्चर्यचकित होऊन विचारू लागलो.

 "पण सुदर्शन.. मी.. मी कसा काय रोखणार...?"

 "निडर होऊन आत जा.. हे माझे तावीज तूझे रक्षण करेल.. तूला घाबरवण्याचा प्रयत्न होईल.. फसवण्याचासुद्धा प्रयत्न होईल.. पण तूला काहीही होणार नाही.. मन खंबीर ठेव.. घरातल्या गोष्टी, एखादी छोटीशी वस्तू जी महत्त्वाची वाटेल अश्या सगळ्याचं निरीक्षण कर.. आणि लक्षात घे.. पुन्हा या परिसरातून बाहेर पडेपर्येंत तुझ्या गळ्यात हे तावीज असायला हवे.. अगदी काहीही झाले तरी.. अजून एक.. आतल्या शक्तीवर विजय प्राप्त करणं हा आपला उद्देश नाही.. आपल्याला नेत्राला वाचवायचे आहे.. त्यामुळे मला माझ्या योजनेनुसार हे संपूर्ण प्रकरण संपवायचे आहे.. तू पुढे हो.. मी मागून येतच आहे..." सुदर्शन गंभीरपणे मला म्हणाला.

 त्याच्या शब्दांनी मी काहीसा सावरलो असलो तरी माझ्यासारख्या सामान्य व्यक्तीसाठी प्रत्यक्ष त्या शक्तीच्या समोर जाणं खरंच महाकठीण कार्य होतं. पण नेत्रासाठी हे करणं आवश्यकच होतं. शिवाय सुदर्शन माझा जीव धोक्यात घालणार नाही याची मला पूर्ण खात्री होती.

  मन घट्ट करून मी त्या मोडक्या प्रवेशद्वारातून सरळ आत शिरलो आणि इकडेतिकडे पाहत एक बाजू निश्चित करून घराचे निरीक्षण करू लागलो. मी काहीसा पुढे जाताच माझ्या मागून मला सुदर्शन आत आलेला दिसला. वर जाणाऱ्या जिन्यावर टॉर्चचा प्रकाश टाकीत तो क्षणभरातच माझ्या नजरेसमोरून अदृश्य झाला. खालची खोली पूर्णपणे अंधारात बुडाली. मी मुद्दाम पावलांचा आवाज करीत काही आक्षेपार्ह मिळतेय का, याचा शोध घेऊ लागलो. मनावर प्रचंड दडपण आले होते. परंतु त्या अमानवी शक्तीला काहीकाळ गुंतवून ठेवणे आवश्यक होते.

 मुख्य खोलीतून चाचपडत माझी पावले खिडक्यांकडे वळली. घाईत जाऊन मी खिडक्या उघडल्या. त्यातून चंद्राचा प्रकाश आत डोकावला. मला हायसं वाटलं.. किंचितश्या उजेडाची तरी सोय झाली होती. त्या तेवढ्या प्रकाशात मी घराची रचना समजून घेतली. मुख्य खोली जिथे मी उभा होतो, तिच्या डाव्या बाजूला जिना होता.. जिथून सुदर्शन वर गेला होता. माझ्या उजव्या अंगाला आत जाण्यासाठीचा अरुंद बोळ होता. तिकडे कदाचित स्वयंपाकघर असावे. भिरभीरत्या नजरेने मी घराची भिंत, कोपरे न्याहाळत स्वयंपाकघराच्या दिशेने निघालो...

 मागील भिंतीवर फिरत असलेली माझी नजर जिन्याच्या खाली असलेल्या जागेकडे गेली आणि.. आणि तिथे काहीतरी सरपटल्याचा भास झाला.. भीतीपोटी माझ्या पोटात गोळा आला.. पण एक क्षणच.. आता तिथे काहीच नव्हते.. मी दुर्लक्ष करीत स्वयंपाकघरात प्रवेश केला. इथे काळोख खुप जास्तच होता. जरा पुढे गेलो असतो तर डोळयांत बोट गेलं तरी दिसणार नाही इतका अंधार पसरला होता. तिथे काही शोधणं मूर्खपणाचं ठरलं असतं.. म्हणुन मी पुन्हा माझी पावलं मुख्य खोलीकडे वळवली. त्याचक्षणी मला कानामागे कुणीतरी पुटपुटल्याचा भास झाला.. सांगायची गरज नाही की माझ्या कानावरचे केस सुद्धा ताठ झाले होते.

 एक आवंढा गिळून मी हातानेच कपाळावरचा घाम पुसत बाहेर आलो. पण कुणीतरी माझ्यामागे असल्याचे मला सतत जाणवत होते. तो आवाज चालण्याचा नव्हता.. सरपटण्याचासुद्धा नव्हता.. जमिनीवरचा तर नव्हताच.. तो आवाज बाजूच्या भिंतीवरून येत होता.. भिंतीला खेटून कुणीतरी सरकत सरकत येत होतं.. भयाच्या त्या अनामिक चाहूलीमुळे मी प्रचंड तणावाखाली आलो होतो. परंतु माझ्याकडे सुदर्शनचे तावीज होते.. मला घाबरायचे काहीच कारण नव्हते.. मी तसाच पुढे होत पुन्हा मुख्य खोलीत आलो.

 मघाशी जिन्याच्या खाली काहीतरी हालचाल जाणवली होती.. मी धीरगंभीर पावले टाकत तिथे गेलो. काहीतरी गडबड होती... प्रथम मी जमिनीवर माझी पावलं आपटली आणि पुन्हा जिन्याच्या खाली उजवा पाय लांब करून आपटून पाहीला. फरक ठळकपणे जाणवला. मी खाली झुकलो आणि चाचपून पाहू लागलो. जमिनीलगत लाकडी दरवाजा... इथे कश्यासाठी..? चंद्रप्रकाशाच्या मदतीने मी कडी उघडली आणि दरवाजा वर उचलला..

 "शी... आऊक.. वऊक.. कसला घाणेरडा वास.." मी मागे सरकलो. अंधाऱ्या खोलीतला तो उग्र दर्प मला बैचेन करू लागला. कसंबसं नाक दाबत मी त्या मोकळ्या जागेत हात घातला आणि आतलं सामान बाहेर काढू लागलो. काय खटारखाणा गोळा करून ठेवला होता काय माहीत.. अंदाजे दोन फूट खोल तो गुप्त खजिन्याचा पेटारा बनवला होता. मी भरभर आतलं सगळं काही बाहेर काढत होतो.. आणि हाती पडलेल्या पुढील वस्तूने मला थांबण्यास भाग पडले.

 तिला बाहेर काढत मी निरखून पाहण्याचा प्रयत्न केला. माझ्या हाती मानवी कवटी लागली होती. हात झटकून मी ती खाली टाकली. बाकीचे साहित्य प्रकाशात आणून पाहीले.. काय हे.. फुटलेल्या मानवी कवट्या, सुकलेले लिंबू, नासके वरून तडे गेलेले नारळ, कसलेकसले धागे.. हे सर्व पाहून मला अक्षरशः किळस येऊ लागली होती. उठून मागे जाण्यासाठी मी वळणारच होतो की जिन्यावर डोकं आपटलं आणि मी तिथेच कोलमडलो..

 तितक्यात वाऱ्याची एक झुळूक अचानक कुठून आली.. भिंतीवरचा आरसा माझ्या पुढ्यात झेपावत खळकण फुटला.. मी दचकून पाय मागे घेतले.. आणि तेव्हा माझी नजर स्वयंपाकघराच्या बोळाकडे गेली. तिथं कुणीतरी ओणवं बसलं होतं.. मी डोळे फाडून त्याच्याकडे पाहत होतो.. काळपट आकृती.. जिच्यासंबंधी अंदाज लावता येत नव्हता.. मी भीतीने मागे सरकू लागलो.. आणि ते त्वेषाने माझ्यावर झपटण्यासाठी तयारच होतं.. माझा श्वास गळ्यापर्येंत आला होता.. मी आणखी मागे सरकलो.. माझ्या पाठीला जिन्याचा स्पर्श झाला.. मार्ग संपला होता.. ती काळी आकृती माझ्यावर वेगाने झेपावली.. मी गच्चकन डोळे मिटले आणि थरथरू लागलो..

 एकदोन क्षण काहीच झाले नाही...

 मग मात्र मी किलकीले करत डोळे उघडले.. आता मात्र माझं हृदय बंद पडतंय की असा विचार एकक्षण माझ्या मनात आला. माझ्यापासून हातभर अंतरावर तिचा चेहरा होता.. बाबा रे.. कसलं विद्रुप तोंड.. जखमांनी भरलेलं.. मोकळे केस.. गळ्यावर ओरखडे.. एक डोळा खोबणीतून आत गेलेला.. चेहऱ्यावर क्रूरपणा... ती माझ्यासमोरच ओणवी बसली होती.. मग ती हल्ला का करत नाही..

 माझ्या लक्षात आले.. सुदर्शनचे तावीज माझ्या गळ्यात होते.. ती मला स्पर्श करणे शक्यच नव्हते.. पण याला मूर्खपणा म्हणू नका.. त्या प्रसंगात सामान्य माणसाची जशी प्रतिक्रिया असती, मी अगदी तसाच वागलो होतो. परिस्थितीचे आकलन होताच मी ताबडतोब उठलो आणि तिच्याजवळ जाण्याचा प्रयत्न करू लागलो.. पण माझ्यापेक्षा कितीतरी पट जास्त वेगाने ती काळपट आकृती स्वयंपाकघराच्या दिशेने सर्रकन निघून गेली..

 मी तिच्या मागोमाग जाणारच होतो.. परंतु तितक्यात जिन्यावरून सुदर्शनने आवाज दिला..

 "चल निघायचं..." त्याच्या आवाजात कडवटपणा होता.

 मी माघारी फिरलो आणि त्याला सर्वकाही सांगितले. उत्तेजित होऊन मी त्याला जमिनीवर पडलेल्या मानवी कवट्या आणि इतर साहित्यसुद्धा दाखवू लागलो. परंतु त्याच्या चेहऱ्यावर कसलेच भाव दिसले नाहीत.. वर काहीतरी अनुचित घडले असावे, असा विचार करून मी शांतपणे बाहेर जाण्यासाठी पुढे सरसावलोच होतो की माझ्या कानावर त्याचे शब्द पडले..

 "माझं तावीज काढून ठेव.. आपलं काम झालं आहे.. मी तोपर्येंत हे सगळं उचलतो.." असं म्हणत तो जमिनीवरचे सामान एकत्र करू लागला.

 एकाएकी आमच्या कार्यात उदासीनता आली होती. काहीतरी चुकीचे घडले असण्याची शक्यता वाटत होती. सुदर्शनला मी इतका शांत आणि तुटक झाल्याचे कधीही पाहीले नव्हते. का कुणास ठाऊक परंतु या कामातला माझा उत्साह मावळू लागला होता. खिन्न होत त्याच्या आदेशानुसार तावीज काढण्यासाठी मी हात गळ्यापर्येंत आणला..

 पण त्यावेळी मला कल्पना नव्हती.. की सुदर्शन अजूनही वरच्या खोलीत आपल्या शोधकार्यात गुंतला होता..

 क्रमशः

निलेश देसाई

ऐका : नेत्रा काणेकर भाग सात