जत्रा : एका भयानक सुडाची गोष्ट भाग एक

 जत्रेचा पहिला दिवस अत्यंत जल्लोषात आणि उत्साहाने साजरा झाला होता. तुफान जोशात पालख्या नाचल्या होत्या. गावच्या तरुणांनी  ढोलताश्याच्या गजरात आपल्या इष्ट देवतेची वाजतगाजत मिरवणूक काढली होती.

प्रथेप्रमाणे त्या रात्री गावच्या वेशीबाहेर बळी देण्यासाठी काही गावकरी जमले होते. रात्रीचे दहा वाजून गेले होते. चंद्र-चांदण्यांचा निळसर पांढरा प्रकाश काळ्या आकाशातून खाली येत चिंचेच्या झाडाला स्पर्श करत जमिनीवर येऊन पसरला होता. त्याच झाडाला बांधलेला बळीचा बोकड मान हलवत पाला खात होता. गावकऱ्यांची तयारी झाली होती. काही तरुणांनी पुढे येत त्या बोकडाचे दावे सोडले. त्याचं तोंड उघडून पाणी पाजण्यात आले. बोकड मटकत मटकत पुढे आले, तसे दोघांनी त्याला धरले आणि जमिनीवर आडवे केले.. सुऱ्या खाटीकाचा सुरा अंधारातही चमकत होता. त्याचं धारदार लकाकतं पातं बोकडाच्या मानेवरून फिरलं. थोडावेळ धडपडत बोकडाने प्राण सोडला तसे त्याला धरलेल्या माणसांनी हात मोकळे केले.

चिंचेच्या झाडापलीकडं पाहत सगळ्यांनी हात जोडले आणि बोकडाचं मुंडकं तिथंच नैवेद्याला ठेवून सगळी माणसं माघारी फिरली. ही प्रथाच होती त्या गावची. वेशीवरच्या अदृश्य शक्तीला चढवलेला तो भोग होता. जत्रेच्या पहिल्या रात्री तो द्यावा लागायचा. भोग दिल्यावर तिथं कुणीही थांबायचं नाही, मागे वळून पाहणं तर लांबची गोष्ट राहिली. सोडलेल्या बोकडाच्या मुंडक्याचे पुढे काय व्हायचे हे कोणालाही माहीत नव्हते. पण दुसऱ्या दिवशी मात्र तिथे काहीच दिसायचे नाही.

गावकरी निघून गेल्यावर केव्हातरी मध्यरात्री चिंचेच्या झाडाच्या फांदयात सळसळ उत्पन्न झाली. वारा घोंगावत तिथं येऊन थडकू लागला होता. झाडाखाली बोकडाचं मुंडकं निश्चल होऊन पडलं होतं. त्यावरचं रक्त अजून पूर्णपणे सुकलं नव्हतं. काळोखात तिथला परिसर पूर्णपणे झाकोळला गेला होता. अचानक झाडावरची सळसळ शांत झाली. वारा कुणाची तरी आज्ञा आल्या असल्यासारखा गप्प बसला.

खाली पसरलेल्या सुकलेल्या पानांवर कुणीतरी दाब टाकत येत असल्याचा आवाज आला. चिंचेच्या झाडाखाली एक अस्पष्ट अशी आकृती उभी होती.. तिची भेदक नजर खाली जमिनीवर पडलेल्या बोकडाच्या मुंडक्यावर होती. इतक्यात झाडामागून आणखी एक आकृती पुढे आली. बोकडाच्या मुंडक्याजवळ येत दुसरी आकृती खाली वाकली आणि तिथल्या उष्ण रक्ताचा दर्प घेऊ लागली.

"ह्म्म्म... ह्म्म्म..... रक्त... रक्त.... ह्म्म्म.. हम्म..." तिने मागे वळून पहिल्या आकृतिकडे पाहीत हुंकार भरला.

चिंचेच्या झाडाखाली उभ्या असलेल्या दुसऱ्या आकृतीने संमतीदर्शक मान हलवली..

"हो.... रक्त... रक्त..." त्याच्या दिशेने प्रतिसाद आला.

त्याची संमती येताच दुसरी आकृती चेकाळली. डोळे मोठे करून तिने चेहऱ्यावर विकट हास्य आणले. वाकलेल्या अवस्थेतच आपली जीभ फिरवत तिने बोकडाच्या मुंडक्यावरील रक्त चाटण्यास सुरुवात केली..

  "हीहीही...हाहाहाहा.... रक्त... रक्त... रक्त...." तिच्या लालेलाल झालेल्या मुखातून शब्द बाहेर पडत होते. मागे उभी असलेली पहिली आकृती निर्विकार चेहऱ्याने तिला पाहत होती.

तितक्यात दुसरी आकृती आपला रक्ताळलेला जबडा मागे फिरवून पुन्हा उदगारली...

"हम्म... हम्म.... माझं समाधान नाही झालं.... मला जे हवेय ते अजून नाही मिळालं... हम्म... हम्म... कधी मिळणार मला तो भोग... हा... कधी... मला भोग हवाय... भोग.... या जत्रेतला भोग... आआआ...." तिच्या काटेरी स्वरांत कमालीचा द्वेष होता. पहिली आकृती तिच्याजवळ आली. वारा पुन्हा जोराने घोंगावू लागला. चिंचेच्या झाडावरील सळसळ पुन्हा वाढली. दुसऱ्याच क्षणी त्या दोन्ही आकृत्या धूसर होत तिथून अदृश्य झाल्या. बोकडाचे मुंडकेसुद्धा आपल्या जागेवर नव्हते.

हा प्रकार काय होता आणि कश्यासाठी हे दैवालाच माहीत असेल, पण दरवर्षी जत्रेच्या पहिल्या रात्री हा प्रकार घडायचा. कदाचित गावावर कसलेतरी विचित्र संकट येण्याची ही नांदी असावी.

********

"बाबा, यावेळी गावच्या जत्रेला तुम्हीपण येणार ना..? "  लहानग्या गण्यानं आनंदाला विचारलं.

"हो बळा.. यंदा आपण सर्वजण मिळून जत्रेला खूप मज्जा करायची.." आनंदाने आपल्या पोराला म्हणजे गण्याला आश्वासन दिले.

गण्या "ये...... ई... मज्जा येणार.." करत बाहेर पळाला.

आनंदा गेल्या आठ वर्षांपासून दुबईमध्ये कामाला होता. अधिमधी त्याचं मुंबईला घरी येणं असायचं, पण गावाला जाण्याचा योग मात्र गेल्या आठ वर्षांत कधी आला नव्हता. मुंबईला त्याची पत्नी सुनंदा आणि मुलगा गणेश असायचे. अंगावरचे काम असल्याने आनंदाला फारशी सुट्टी मिळत नसे, त्यामुळे भारतात आल्यावर तो सर्व वेळ मुंबईमधील आपली बायको आणि पोराला देई. गावी आई-वडील अजून भक्कम होते, त्यांच्याशी फोनवर कधीकधी बोलणं व्हायचं.

सुनंदा आणि गणेश न चुकता दरवर्षी गावच्या जत्रेला जात. आनंदाच्या आई वडिलांना तेवढेच समाधान लाभे. आपला मुलगा बाहेरदेशात काम करतोय, हीच त्यांच्यासाठी अभिमानाची बाब होती. दुबईला कामावर लागण्यापूर्वी म्हणजेच आठ वर्षांपूर्वी आनंदा शेवटचा गावी गेला होता, योगायोगाने ते जत्रेतलेच दिवस होते.

यावेळी आनंदा मुद्दाम जत्रेच्या दिवसांत सुट्टी घेऊन आला होता. खरेतर जत्रेला येण्यासाठी गणेशने फारच हट्ट धरला होता. इतक्या वर्षांनी आईवडिलांशीदेखील भेट होईल, म्हणुन मग आनंदा येण्यास तयार झाला.

गावी जाण्याचा दिवस निश्चित झाला. सगळी भराभरी करून आनंदा, सुनंदा आणि लहानगा गणेश दुपारची एसटी पकडून गावी जाण्यास निघाले. प्रवास दहा बारा तासांचा होता. रात्री नऊच्या आत घरात पोहचण्याचा अंदाज आनंदाने बांधला होता.

ठरल्याप्रमाणे जरी त्यांनी वेळेवर एसटी पकडली असली तरी नियतीच्या मनात मात्र काही वेगळेच होते. संध्याकाळी सहा वाजता त्यांची एसटी दहा मिनिटांचा थांबा घेऊन थांबली ते पुन्हा सुरूच झाली नाही. इंजिनमध्ये कसलातरी मोठा प्रॉब्लेम झाला होता. बस काही सुरु व्हायचं नाव घेत नव्हती. बराच वेळ होत असल्यामुळे आनंदा चांगलाच वैतागला होता.

आनंदाचं गाव अजूनही तीन तासांवर होतं. रात्री घरी पोहचायला फार उशीर नको व्हायला म्हणुन आनंदा आपल्या पत्नी आणि मुलाला घेऊन त्याच्या गावाच्या दिशेने जाणाऱ्या जीपमध्ये जाऊन बसला.   सर्व प्रवासी भरण्यात आणखी अर्धा तास खर्ची पडला आणि जीप सुरु झाली तेव्हा आनंदाने सुटकेचा निःश्वास सोडला.

******

  गावच्या फाट्याजवळ यायला रात्रीचे बारा वाजून गेले होते. जीप तिथूनच पुढच्या गावी निघून गेली होती. आनंदा आपल्या पत्नी आणि मुलासोबत गावाकडे जाणाऱ्या वाटेवरून चालत होता. रात्र बहुधा अमावस्याची असावी. आकाशात चंद्र दिसत नव्हता. वाटेवर बऱ्यापैकी काळोख पसरला होता. रातकीड्यांची किर्रर्रकिर्रर्र कानी पडत होती. रस्ता कच्चा असल्याने पायाखाली काय येईल याचा अंदाज लावता येत नव्हता. चांदण्याचा थोडाफार प्रकाशचं तेवढी साथ निभावत होता.

आनंदाचे दोन्ही हात सामान उचलण्यात गुंतले होते. सुनंदाने छोट्या गणेशला उचलून घेतले होते. रात्रीचं त्याच्याकडून काही तुडवलं गेलं तर नसती आफत मागं लागायची, असं काहीसं तिच्या मनात होतं. अंधारात चालत चालत गंभीर वातावरण काहीसं मोकळं करण्याच्या उद्देशाने आनंदा पत्नीशी गप्पा मारत होता. आनंदा इतक्या वर्षांनी गावी आला असल्याने त्याला थोडं अनोळखी वाटत होतं.

"सुने.. अगं लहानपणी इथं एकच वाट होती.. आता समोर तर दोन फाटे फुटलेत.. कुठून जायचं म्हणजे जवळ पडेल.." आनंदाने विचारले.

"आवं.. त्या पाटलानं हा नवीन फाटा केलाय.. त्याच्या घरापासनं गावाबाहेर यायला जवळ पडावं म्हणुन..." सुनंदा दरवर्षी गावी येत असल्यामुळे तिला याची माहीती होती.

"आस्स.. नक्की का.. नायतर रात्रीचं कळायचं न्हाय तूला आणि लांबच्या वाटंला निघायचो.. थांब या म्हाताऱ्याला विचारतो.." असं म्हणत आनंदा लांब ढेंगा टाकीत पुढं गेला.. आणि एका भल्यामोठ्या दगडाजवळ जाऊन उभा राहीला.

डोक्यावर पांढरा पटका, अंगात मळकट बंडी आणि खाली पांढरं धोतर घालून एक जख्ख म्हातारा त्या दगडावर बसून विडी ओढत होता. म्हातारा असला तरी अंधारातही त्याची नजर मात्र भेदक वाटत होती.

हा म्हातारा कुठून आला.. आत्ता तर इथं कुणीच नव्हतं.. आणि ते पण इतक्या रात्री..? सुनंदाच्या मनात विचार आला. आनंदाच्या मागोमाग ती ही लगबगीने पुढे जाऊ लागली.

"काय ओ बाबा.. पुढं जायची जुनी वाट कुठची.." आनंदाने विचारले.

त्या म्हाताऱ्याने मान वळवून आनंदाकडे पाहीले. त्याची भेदक नजर आनंदाला आपादमस्तक न्याहाळत होती. नजर त्याच्यावर रोखत म्हाताऱ्याने काही न बोलता बोटानेच दिशा दाखवली..

"बरं..." आनंदा तिकडे जाण्यासाठी वळतच होता की सुनंदा मागून आली..

"आवं.. आवं..." सुनंदाच्या तोंडून इतकंच निघालं आणि कश्यावर तरी पाय पडल्याचं तिला जाणवलं. आपल्या पायाखाली काहीतरी पिचल्यासारखं तिला वाटलं..

  "शी.. बाई.. काय आहे खाली दिसत पण नाही.." सुनंदा म्हणाली.

  "असू दे.. आता अंधारात काय शोधतेयस.. चल पटापट.." आनंदा घाई करण्याच्या उद्देशाने म्हणाला.

"अहं.. हो.. हो.." छोट्या गणेशला सावरत सुनंदाने भरभर पावलं पुढं टाकली.

मनात शंका येऊनसुद्धा त्या जख्ख म्हाताऱ्याबद्दल सुनंदा साफ विसरून गेली होती. म्हातारा त्याच भल्यामोठ्या दगडावर बसून पुढे जाणाऱ्या त्या कुटुंबाला पाहत होता. मग शांतपणे त्याने आपली नजर वळवून खाली जमिनीवर आणली. सुनंदाचा पाय पडलेला तिथं उताऱ्याचा लिंबू पिचून पडला होता. त्या पिचलेल्या लिंबातून लाल रंगाची धार ओघळत बाहेर येत होती. म्हातारा ते पाहून गालात हसला... त्याच्या मागं असलेल्या झाडावर सळसळ झाली. मागे वळत त्या म्हाताऱ्याने होकारार्थी मान हलवली, तशी दोन मोठी वटवाघूळं फडफडत आनंदा गेला त्या दिशेने निघून गेली. त्याचवेळी मागच्या झाडावरची सळसळ थांबली. दगडावर बसलेला तो जख्ख म्हातारासुद्धा आता तिथं नव्हता.

आनंदा गावी आलाय याचा जत्रेच्या नैवेद्याशी काही संबंध असेल का हे आताच सांगता यायचं नाही पण आनंदाच्या कुटुंबासोबत काहीतरी अघटित घडणार असेच दिसत होते.

********

इतक्या वर्षांनी मुलाला गावी आलेला पाहून आनंदाच्या आईवडिलांना अत्यानंद झाला. मध्यरात्रीचं आगमन झालं असलं तरी तो क्षण एकत्र आलेल्या त्या कुटुंबासाठी सुखाचा होता. परंतु हे सुख फार काळ त्यांना लाभणार नव्हते.

रात्री सगळं आवरल्यानंतर घरातली माणसं झोपी गेली. प्रवासाने थकलेला आनंदा बिछान्यावर पाठ टेकताच गाढ निद्रेच्या स्वाधीन झाला. काही वेळापूर्वी दिव्यांच्या प्रकाशात उजळलेले ते घर आता काळोखाने आपल्या कुशीत घेतलं होतं. घराच्या आसपासचा परिसर कसल्याश्या गूढ शांततेत हरवला होता.

रात्रीचे दोन वाजून गेले होते. बाहेर अंधार चांगलाच दाटला होता. रातकीड्यांची किर्रर्रकिर्रर्रही एव्हाना कमी झाली होती. वाहणाऱ्या वाऱ्याचा वेग मंद होता. जणू एखाद्या भयानक आगंतुकाच्या चाहूलीने सगळीकडे शुकशुकाट पसरला होता. कुणीतरी येणार होतं.. की आलं होतं..?

"अआह्ह... हम्म... अहम्म्म.... हम्म..." (स्त्री भुताच्या रडण्याचा आवाज)

त्या शांततेला छेदनारी नादश्रुंखला एकाएकी वातावरणात गुंजली आणि परिसरात एका भेसूर रडगाण्याने कोलाहल माजवला. कुणीतरी विचित्र आवाजात गळा काढून विव्हळत होते. त्या कंठातून स्वर चिरत गेल्याप्रमाणे कंप वाटत होता. रात्रीच्या शांततेत काळीज हादरवून टाकणारा तो आवाज कुणी ऐकला नाही तर नवलच.

अचानक सुरु झालेल्या त्या विव्हळण्याने सर्वप्रथम तर आनंदाच्या आईवडिलांना जाग आली. आनंदाचे वडील लगबगीने उठून बाहेरच्या खोलीत आले. त्यांनी आनंदाच्या खोलीकडे जाऊन दार ठोठावले. आनंदा गडबडून जागा झाला, वडिलांना 'हो' बोलून तो दार उघडण्यासाठी जातच होता की पाहतो तर सुनंदा बिछान्यावर नव्हती. छोटा गण्या शांतपणे झोपला होता. आश्चर्य व्यक्त करत आनंदाने दार उघडले, बाहेर वडील चिंताग्रस्त चेहऱ्याने उभे होते.

त्यांना काही सांगण्याची आवश्यकताच भासली नाही. एव्हाना तो भेसूर रडण्याचा आवाज आनंदाच्या कानी पडला होता.

  "अआह्ह... हम्म... अहम्म्म.... हम्म..." (स्त्री भुताच्या रडण्याचा आवाज)

"आबा.. कोण रडतंय.. आणि सुनी पण इथं नाही.." आनंदाने विचारले.

"आरं बाळा.. रडायचा आवाज आला.. आम्हाला वाटलं काय झालं.. म्हणुन विचारायला आलो..." आनंदाचे वडील रडण्याच्या आवाजाचा वेध घेत म्हणाले.

"आवं.. आवाज वरणं येतुय..." आनंदाची आई दबक्या आवाजात सांगू लागली. खरंच आवाजाची दिशा तिच वाटत होती.

आनंदा आणि त्याचे वडील धावतच तिकडे जाऊ लागले. परंतु पायऱ्यांवर असतानाच त्यांच्या कानावर बाहेरून कुणाचीतरी हाक पडली. कुणीतरी आनंदाच्या वडिलांना पुकारत होते. इतक्यात आनंदाची आई घराबाहेर पडली आणि मोठमोठ्याने ओरडू लागली. आनंदा आणि त्याच्या वडिलांनी ते ऐकले आणि मागे फिरत ते दोघेसूद्धा घराबाहेर आले. बाहेर अंगणात काही गावकरी जमले होते. त्यांची नजर आनंदाच्या घराच्या छतावर खिळली होती.

"ओ.. बघा.. बघा.. काय आक्रित हाय हे.. बाबा रं.. असलं कधी बघितलं नव्हतं..." गावकऱ्यांची आपापसांत कुजबुज सुरु होती. एका क्षणासाठीही कुणाची नजर घराच्या छतावरून हटत नव्हती. बाहेर आलेल्या आनंदा आणि त्याच्या वडिलांनी तिकडे पाहीले आणि भयभीत झालेल्या त्या दोघांचे डोळे विस्फारले गेले.

अंगणातल्या पिवळ्या दिव्याच्या धुरकट प्रकाशात समोरचा देखावा स्पष्ट दिसत होता. घराच्या छतावर सुनंदा पाय पुढे पसरवून बसली होती. अंगावरचा पदर खाली सोडला होता. मोकळ्या सोडलेल्या केसांमुळे तिचा अर्धा चेहरा झाकला होता. नजरेस पडणाऱ्या तिच्या एका डोळ्याच्या पापण्या खाली झुकल्या होत्या. ओठांतलं विव्हळणं सुरूच होतं, पण तो आवाज मात्र तिचा नव्हता.

"अआह्ह... हम्म... अहम्म्म.... हम्म..." (स्त्री भुताच्या रडण्याचा आवाज)

हा प्रकार विचित्र होता. घरावर नक्कीच कसलीतरी काळी छाया पसरल्याचे जाणवत होते. खाली जमलेल्या प्रत्येकाच्या मनात कोणताही संदेह नव्हता, सुनंदाला झपाटले असल्याची खात्री सर्वांनाच होती. सुनंदाला अश्या अवतारात पाहून आनंदाच्या पायाखालची जमीनच सरकली. त्याची आईतर भयभीत होऊन मटकन खालीच बसली. पण आनंदाचा बाप खंबीर होता. तो मागे गावकऱ्यांकडे वळत मोठ्याने ओरडला..

"आरं.. बघताय काय.. जाऊन कुणीतरी नाग्या भगताला बोलवा..."

आनंदाच्या बापाचा आवाज ऐकताच गर्दीतून कुणीतरी धावतच मागच्या बाजूला गेले..

नक्की कसलं संकट आनंदाच्या घरावर आलं होतं.. त्या तुडवलेल्या लिंबाचा हा प्रताप असावा का..? घरी येताना सुनंदा आपल्यासोबत कोणाला घेऊन आली होती..? आणि हा कोण नाग्या भगत... आनंदाच्या परिवाराला तो या संकटातून वाचवू शकेल का..?

 वरील प्रश्नांची उत्तरे घेऊन भेटू पुढील भागात.. धन्यवाद

निलेश देसाई

ऐका : जत्रा - एका भयानक सुडाची गोष्ट