गोष्ट एका गावाची : गावाकडची भयकथा

  मध्यरात्रीच्या सुमारास बरोबर बारा वाजता घराच्या दारावर थाप पडते. त्या अनामिक चाहूलीने गाढ झोपलेली आतली माणसं खडबडून जागी होतात. दारावर बाहेरून थाप पडतच राहते. त्या आगंतूक पाहुण्याच्या येण्याने घरातली माणसे दचकून जातात. परंतु दार उघडण्याची हिंमत कोणीही करत नाही. बराच वेळ वाट पाहून मग दारावरची थाप थांबते. बाहेर जे कोणी असतं ते निघून जातं. रोज रात्री हे असंच होतं असतं.

  ते गाव तसं बऱ्यापैकी शांत होतं. विरळ लोकसंख्या, चहूबाजूंनी उभे मोठमोठाले डोंगर आणि त्यावर पसरलेली झाडी यांवरून जणू निसर्गानं गावाला कुशीत घेतल्यासारखं वाटायचं. दोन डोंगरांच्या मधून गावात येण्यासाठी एकमेव कच्ची सडक होती. गावापर्येंत शासकीय, खाजगी सोयीसुविधा न पोहोचल्यामुळे अद्याप ते गाव निसर्गाच्या मेहेरबानीवर टिकून होतं. 

 पहाटे पक्ष्यांचा किलबिलाट आणि हवेतला गारवा यांमुळे वातावरण आल्हाददायक होत असे. दिवसभरात माणसांची कामं उरकत परंतु त्यात कोणतीही घाई नसे, कालवा नसे. निवांत राहून देखील गावातली माणसं आपापली दैनंदिन शेतीची कार्ये शांततेत उरकत असत.

 कुणाचा कुणाशी तंटा नाही, झगडा नाही, जमिनीवरून वाद तर मुळीच नाही. कारण आसपास पसरलेली मोकळी जमीन पाहता गावच्या लोकवस्तीसाठी ती पुरेशी होती. शिवाय डोंगरावर विपुल प्रमाणात सापडणारी नैसर्गिक संपदा मुबलक असायची. गावातला प्रत्येक जण पोटभर खाऊन पिऊन सुखी राहील इतकं निसर्ग भरभरून देत होता.

 गावातला उजाडणारा दिवस इतका शांत, निवांत तर मग त्या गावात उगवणारी रात्रसुद्धा गावासाठी तितकीच सुखद विश्रांती देणारी असावी.. ती होतीच परंतु त्यामागचं कारण काहीसं विचित्र होतं. इतकं सुंदर, निसर्गरम्य गावं असूनसुद्धा तिथं वस्ती कमी असण्याचं कारणसुद्धा तेच होतं.

 गावकऱ्यांच्या सांगण्यानुसार गावात रात्री बारा वाजण्याच्या सुमारास घराचे दार ठोठावले जाते. बाहेर उभी व्यक्ती साधीसुधी नसते. असं म्हणतात की दाराबाहेर पिशाच्च उभे असते. तुम्ही चुकून जरी दार उघडले तर ती रात्र तुमच्या आयुष्यातली शेवटची रात्र बनते. एक भयानक काळरात्र.. घरातला एकही मनुष्य जिवंत राहत नाही..

 तरीही दगदग न करता जीवनावश्यक बाबींची पूर्तता होत असल्याने गावकरी जीव मुठीत धरून तिथं राहतात. परंतु रात्री दार उघडायचं नाही, हा नियम पाळून.

 पण ही झाली तिथल्या लोकांनी सांगितलेली कहाणी. बाहेरील माणसाने त्यावर विश्वास कसा ठेवायचा..? कुणास ठाऊक कदाचित या गावात नव्याने येऊन कुणी विसावू नये, म्हणूनच गावकऱ्यांनी ही कहाणी रचली असावी.

 ****

 बाजूच्या तालुक्यातल्या व्याघ्रप्रकल्पाची जेव्हा हद्द पसरवण्याची वेळ आली तेव्हा साहजिकच शेजारी असलेल्या या गावाचे नाव पुढे आले. शासनातर्फे जमिन परीक्षण करण्याची जबाबदारी जगदीश आणि मोहनवर सोपवण्यात आली होती. दोन डोंगरांच्या मधून येणाऱ्या कच्च्या वाटेवरून धक्के खाणारी जगदीशची गाडी गावात येऊन पोहोचली तेव्हा दुपार टळून गेली होती.

 चाळीशीचा जगदीश उंच आणि शिडशिडीत होता. शिवाय बोलीभाषेवरच्या आपल्या प्रभुत्वामुळे त्याने गावकऱ्यांकडून गावाची जुजबी माहीती घेतली. खरेतर परीक्षणाचे काम फक्त नावापुरते होते. प्रकल्पासाठी याच गावाचे नाव अगोदरच निश्चित झाले होते, त्यामुळे जगदीशला फक्त औपचारिकता म्हणून इथे पाठवण्यात आले होते. परंतु इथला परिसर आणि निसर्गरम्य देखावा पाहून जगदीशला एक रात्र तिथेच काढण्याचा मोह आवरता आला नाही. जगदीश आणि मोहन दोघांना अशी ठिकाणं फार प्रिय होती. 

 'ह्म्म्म.. हा मोहन पण ना.. सोबत आला असता तर काय मजा आली असती. उगाच तिथे थांबला.. आजकाल असलं वातावरण कुठे सहजासहजी पाहायला मिळतं.. जागा पाहत पाहत काम पण उरकलं असतं आणि निसर्गाचा मनमुराद आनंद लुटता आला असता.. असो आज रात्री विश्रांती घेऊन उद्या मोहनसॊबत इथल्या परिसरात फेरफटका मारू..' चहूबाजुच्या डोंगर, झाडीकडे पाहून जगदीश मनोमन विचार करत होता.

 एकाएकी त्याच्या मनात हा विचार आला आणि गाडीजवळ उभ्या असलेल्या ड्रायव्हरशी बोलून त्याने मोहनला ताबडतोब तिथे आणण्यासाठी पाठवले. ड्रायव्हर आला तसाच गाडी माघारी वळवून परत गेला. तालुक्याचं अंतर, कच्चा रस्ता इत्यादी पाहता चार-पाच तासात मोहन येण्याची शक्यता होती. तोपर्येंत वेळ घालवण्यासाठी आणि रात्री राहण्याची सोय करण्यासाठी जगदीश मग गावकऱ्यांची अधिक आपुलकीने चौकशी करू लागला.

 जगदीशसाठी गावात एका घराची सोय करण्यात आली. काही गावकरी त्याच्यासोबत गप्पा मारू लागले. शहरातल्या गोष्टी समजून घेऊ लागले. गावातल्या गोष्टी सांगू लागले. याच गप्पा सुरु असताना त्यांनी जगदीशला एक सूचना मात्र केली..

 "सायब.. रात्री दार उघडू नका.. कितीबी वाजू दे... ध्यान द्यायचं न्हाय.."

 जगदीशने यावर खुलासा मागितला परंतु गावकऱ्यांच्या डोळ्यांत भीती होती. कुणीही त्यामागची हकीकत स्पष्ट सांगत नव्हतं वा असं म्हणता येईल की, त्या विषयावर बोलण्याची हिंमत कुणातही नव्हती. जगदीशनेसुद्धा मग फारसं ताणलं नाही. गावकऱ्यांच्या भोळेपणाबद्दल आणि अंधश्रध्दांबद्दल त्याचं वेगळं मत होतं. म्हणूनच जगदीशने तो विषय तिथंच सोडून दिला होता.

 त्यानंतर अंधार होईपर्येंत जगदीश आसपासच्या परिसरात फिरला आणि सूर्य अस्ताला जाण्यापूर्वीच त्याला मिळालेल्या घराकडे येऊन पोहचला. घर छोटेसेच असले तरी आत दोन चारपायी, एक पाण्याने भरलेले मडके आणि एका लहानश्या दिव्याची सोय केली होती. जगदीश, मोहन आणि त्यांचा ड्रायव्हर यांच्यासाठी एवढे पुरेसे होते.

 सायंकाळचे आठ वाजून गेले. एका गावकऱ्याने जेवणाची तीन ताटं आणून दिली. परंतु अजूनही मोहन आणि त्याला आणण्यासाठी गेलेल्या ड्रायवरचा पत्ता नव्हता. जगदीश आतुरतेने त्यांची वाट पाहत होता. या गावासभोवती कित्येक पाहण्यासारख्या जागा होत्या, मोहनला याबाबत कधी एकदाचं सांगतोय असं जगदीशला झालं होतं. 

 गावात एकच कमी होती, फोनची सुविधा नव्हती. नेटवर्कची सूतराम शक्यता नव्हती. 'कुठे अडकले असतील हे दोघं..' जगदीशच्या मनात ते विचार सुरु असले तरी चिंता नव्हती. मोहन कसल्यातरी कामात असल्याशिवाय इतका उशीर करणार नाही, याची त्याला खात्री होती. असो, ते दोघं येईपर्येंत पुढ्यात आलेल्या गरमगरम जेवणाचा आस्वाद घेण्यापासून जगदीश स्वतःला रोखू शकला नाही.

 गावरान जेवण करून तृप्त झालेल्या जगदीशने नऊ वाजेपर्येंत घरात येरझाऱ्या घातल्या. शेवटी कंटाळून त्याने मोहनची वाट पाहणे सोडून दिले आणि आतून दाराची कडी लावून तो एका चारपायीवर आडवा झाला. दिवसभराच्या प्रवासामुळे, चालण्यामुळे झोप कधी डोळ्यांवर चढली पत्ताच लागला नाही. खिडकीतून येणारं थंड वारं निद्रा अधिक सुखमय करू लागलं होतं. नकळतच जगदीश घोरू लागला होता.

 बाहेर काळोखी रात्र दाटली होती. विजेचं अस्तित्व नसल्यामुळे रात्री त्या भागावर अंधाराचीच सत्ता असायची. वर डोंगरातून गार हवा सळसळत खाली  येत होती. झाडीतल्या अनैसर्गिक हालचाली कसलीशी क्रूर प्रेरणा आत दडल्याचे दर्शवित होत्या. काहीतरी अघटित घडण्याची वेळ जवळ आली होती. मध्यरात्रीची घटका समीप येऊन ठेपली होती. रात्री बारा वाजून काही मिनिटं झाली असतील आणि डोंगरावरच्या त्या झाडीतून काहीतरी फिसफिसत बाहेर आलं.

 नजर एकवार संपूर्ण गावावर फिरली. मिट्ट अंधारातही त्याला स्पष्ट दिसत होतं. बाजूबाजूला असलेल्या इतर घरांपासून अलिप्त अश्या दूरवरच्या एका घरातला दिवा जळताना दिसत होता. जगदीशच दिवा बंद करायला विसरला होता. जड पावलं त्या घराच्या दिशेने पुढे सरकू लागली. आता त्याच्या हालचालीत मघाचा उथळपणा नव्हता. तो सावकाश आणि धीरगंभीरपणे पुढे जात होता. त्याला माहीत होतं, की सावज त्याच्यापासून सुटणार नव्हतं. त्यामुळेच तो निर्धास्त होता..

 दारावर थाप पडली..

 आतून काहीच प्रतिक्रिया आली नाही.

 पुन्हा थाप पडली, यावेळी काहीशी जोरात..

 आत झोपलेला जगदीश चुळबुळ करू लागला. एका कुशीवरून वळत त्याने डोळे अर्धवट उघडले.. क्षणभर वाट पाहीली.. सगळीकडे सामसूम होते.. जगदीशने पुन्हा डोळे मिटले आणि त्याचवेळी दार जोरजोरात वाजू लागले.

 जगदीश खाडकन जागा झाला.

 'आयला.. भास नव्हता... हा मोहनपण ना..' जगदीश स्वतःशीच इतकं बोलेपर्येंत पुन्हा दार ठोठावले गेले.

 "अरे थांब.. येतोय की रे.." जगदीश एवढे बोलून पुढे सरसावला आणि त्याने आतली कडी उघडली.

 भस्सकन वाऱ्याचा प्रचंड झोत दारातून आत शिरला आणि जगदीश दोन पावलं मागे गेला. डोळ्यांत धूळ गेल्याने तो डोळे चोळीतच बाहेर पाहू लागला. बाहेर कुणीतरी उभं होतं..

 "कोण.. मोहन..?" जगदीशला वाटलं मोहनच असावा.

 पण नाही.. डोळे साफ करत जगदीशने बाहेरच्या अंधारात पाहीलं आणि अविश्वासाने त्याचा चेहरा गंभीर झाला. समोर ते दिसतं होतं.. चांगलं सहाफुटी.. धिप्पाड असं.. उभं होतं असं म्हणता यायचं नाही.. पाय जमिनीला टेकलेच नव्हते.. जणू ते हवेत तरंगत होतं.. अंगात फाटका कैद्याचा गणवेश होता. हातात मजबूत असा दोरखंड होता..  त्याच्या चेहऱ्यावर ठिकठिकाणी मारल्याच्या खुणा होत्या आणि डोळयांत लाल लाल निखारे... खुनशी नजरेनं तो जगदीशकडे पाहत होता.

 जगदीशने चपळाईने दार बंद करण्याचा प्रयत्न केला परंतु एका लाथेतच तो दरवाज्यासकट मागे फेकला गेला. त्याने हळुवारपणे आत प्रवेश आत केला. जमिनीवर अस्थाव्यस्त अवस्थेत पडलेला जगदीश उठण्याचा प्रयत्न करत होता.

 "कोण.. कोण आहेस तू.." जगदीशची भीतीने गाळण उडाली होती. कसल्याश्या अमानवी प्रकाराशी आपली गाठ पडल्याचे जगदीशच्या ध्यानात आले होते.

 ते पिशाच्च हवेतच तरंगत जगदीशजवळ पोहोचले.  त्याला अधिक काही बोलू न देता आपल्या हातातला दोरखंड जगदीशच्या मानेभोवती गुंडाळला.

 "आह.. आह्ह.." जगदीश कळवळू लागला आणि त्या पिशाच्चाने आपली पकड आणखी घट्ट केली. दोरखंडावरची गाठ पक्की करत त्या पिशाच्चाने एक टोक घराच्या छतावर टाकले आणि जगदीशला फास देण्याची संपूर्ण तयारी केली.

 धडपडत आपली सुटका करण्याचा जगदीश पूर्ण प्रयत्न करत होता. परंतु त्यात यश येत नव्हते. आपल्याला फासावर का लटकवले जात आहे, त्याला मुळात हेच कळत नव्हते. जगदीश हवेत खेचला गेला, तेव्हा तो निकराने हातपाय झाडू लागला. असं वाटतं होतं की जगदीश आता फक्त काही घटकांचा पाहुणा होता.

 तितक्यात दारातून मोहन मुसंडी मारत आत शिरला. जगदीशचे पाय धरत त्याने आधार देण्याचा प्रयत्न केला. पिशाच्च ते पाहून पिसळून उठला. त्याच्या घश्यातली घुरघुर घरभर पसरू लागली. मोहनला घेऊन आलेला ड्रायव्हर तिकडे गावकऱ्यांना ओरडून ओरडून बाहेर बोलावत होता, परंतु एकाही घराचे दार उघडले गेले नाही.

 इकडे पिशाच्चाची नजर मोहनवर पडली होती. पण मोहनदेखील त्याच्या नजरेला नजर भिडवत होता. मोहनच्या डोळ्यांत एक चमक होती.. विश्वास होता..

 "थांब.. आम्ही या गावचे नाही... या गावाचा आणि आमचा काही संबंध नाही.. आम्ही फक्त एक रात्र राहण्यासाठी इथे आलो आहे.. कृपा करून आम्हाला शिक्षा देऊ नकोस..." मोहन आर्जव करीत म्हणाला.

 एव्हाना जगदीशसुद्धा आपल्या गळ्यातला दोर सोडवून धापा टाकत उभा राहीला होता. मोहनच्या शब्दांत करुणा होती.. सुटकेसाठीची विनंती होती. या गावात येऊन ते पस्तावले आहेत, असंच त्याच्या शब्दांवरून वाटत होतं. 

 काय चमत्कार झाला कसं सांगावं.. पण ते पिशाच्च एकाएकी शांत झालं आणि आलं तसं धीरगंभीर पावलं टाकीत निघून गेलं. जाताना गाडीजवळ उभ्या ड्रायव्हरच्या बाजूने गेलं.. परंतु त्यालाही स्पर्श केला नाही.

  "जगदीश.. तू ठीक आहेस ना..?" मोहनने आवंढा गिळत विचारले.

 "हो मित्रा.. तू वाचवलंस... पण हे काय होतं..?" जगदीश आभार मानून विचारू लागला.

 "या गावाबद्दल मी काही वर्षांपूर्वी ऐकलं होतं.. इथे येण्यापूर्वी त्यामागचं सत्य समजून घेतलं.. म्हणून तर यायला उशीर झाला.." मोहन गुढपणे म्हणाला.

 "हे गाव, सत्य.. म्हणजे नेमकं काय..? एक मिनिट, मला गावकऱ्यांनी सांगितलं होतं.. मध्यरात्री दारावर जी थाप पडते.. त्याबद्दल बोलतोयस का तू..?" जगदीशने आश्चर्य व्यक्त करत विचारले.

 "हो.. आता नीट ऐक, खूप वर्षांपूर्वी खुनाच्या आरोपाखाली फाशी निश्चित झालेला एक कैदी पळून गेला होता. या भागातली दुर्गमता लक्षात घेता, तो आसऱ्यासाठी इकडे आला आणि एका घरात त्याला राहायला जागा मिळाली. पण त्याला घरी ठेवणाऱ्या माणसाने गावकऱ्यांच्या सांगण्यानुसार या कैद्याचा पत्ता पोलिसांना दिला आणि कैदी पकडला गेला. त्याला फाशी झाली आणि नंतर कळाले की तो खुनी नव्हताच.. त्यामुळेच असं म्हणतात की तो अजूनही या भागात फिरतो.. त्याचा राग या संपूर्ण गावावर आहे.. तो रात्री घराच्या दारावर थाप देतो आणि ज्या घराचा दरवाजा उघडेल त्या संपूर्ण कुटुंबाला फाशीची शिक्षा मिळते.." मोहन शांतपणे म्हणाला.

 "आपण वाचलो हे मेहेरबानीच म्हणायची.." जगदीश उसासा टाकीत म्हणाला.

 "हो.. कदाचित आपणही या गावात फक्त एका रात्रीच्या वास्तव्यासाठी आलो असल्याने, त्याला ती रात्र आठवली असावी..

  ..ज्या रात्री तो असा आसऱ्यासाठी इथे आला होता.."

  मोहनने कदाचित योग्यच तर्क लावला असावा.

समाप्त

निलेश देसाई