गँबलर : भाग ९

कधी रुपया, दहा रुपये गहाळ झाल्याने जीवाला घोर लागला आहे..? 'हो' म्हणताय... ह्म्म्म.. लागतोच.. पण ज्यांनी कधी मोठं लाखांचं आर्थिक नुकसान अनुभवलं आहे, त्यांच्यासाठी आयुष्य नंतर कितीही खडतर बनू देत.. हजार-बाराशे रुपये इकडेच तिकडे झाले, तरी त्यांना काहीच फरक पडत नाही. त्याउपर ज्यांनी कुणी आपली प्रिय व्यक्ती गमावली, अशी माणसे तर त्यावेळेला पैश्यांबाबतीत विचार करण्याच्या मनस्थितीतच नसतात.

दुपारची वेळ होती. बंद दारामागे जणू शांततेला कोंडून बसवलं होतं. आईवडिल गेल्यानंतरचा तो चौथाच दिवस असावा. घरातल्या एका भिंतीवर डोकं टेकून जयेश अश्रू ढाळत होता. नजर शून्यात हरवली होती. सहानुभूती दाखवत शेजारी पाजारी त्याला जेवण्यास भाग पाडीत, परंतु हा शेजारधर्म आणखी किती दिवस टिकायचा..?

पहिल्याच रात्री पोलीस पंचनामा करून गेले होते. त्यांच्या मते ती आत्महत्याच असावी. घराच्या जप्तीची नोटीस हेच मुख्य कारण असावं, असा प्रथमदर्शनी अंदाज होता. परंतु या कारणासाठी आईवडिलांनी इतकं टोकाचं पाऊल का उचलावं..? जयेश अजूनही याच संभ्रमात होता.

मुळात ते कारणच त्याला तितकंस पटत नव्हतं. जप्तीची नोटीस आल्यानंतर तो स्वतः वडिलांसोबत बँकेत गेला होता. तिथं असंख्य विनवण्या केल्या होत्या. परतफेडीचा कालावधी काहीसा वाढवून घेतला होता. त्यामुळे तातडीने निर्णय घेण्यासारखं काहीच नव्हतं. शिवाय मुख्य म्हणजे आईवडिलांसोबत जयेशचा सुसंवाद होता, असं जयेशला तरी वाटत होतं. तसं काही त्यांच्या मनात असतं, तर निश्चितच त्यांच्या मुखी मनातली खंत बाहेर पडली असती. कमीतकमी तशी भनक तरी लागली असती..

मनात असंख्य विचारांची कालवाकालव सुरु होती. कदाचित हा अनर्थ घडला नसता.. अगदी थोडीशी कल्पना असती, तरी आईवडिलांना या संकटातून बाहेर काढण्याची शाश्वती देऊ शकलो असतो. त्यांची समजूत घालू शकलो असतो. मी घरी नसताना माझ्या मागे त्यांचे काय काय विषय चालले असतील..? आपल्या मुलासाठी काही करू न शकल्याचं शल्य त्यांच्या मनात असावं का..? त्यात आता हा कर्जाचा बोजा डोक्यावर आला.. यातून कसं बाहेर पडायचं..? अश्या कित्येक प्रश्नांवर त्यांच्यात खलबतं रंगली असतील आणि उत्तरं सापडली नसल्याने त्यांच्याकडून हे पाऊल उचललं गेलं असावं..?

अरे परमेश्वरा.. त्यांना माझ्या आधाराची गरज असावी. पैश्याने नाही, तर माझ्या मनाचा खंबीरपणा त्यांना दाखवायला हवा होता. हे असलं लेचंपेचं संकट तुमच्या मुलाला काय घाबरवणार.. कमीतकमी ही जाणीव त्यांना करून द्यायला हवी होती. मला त्यांच्याशी मोकळेपणाने बोलायला हवं होतं.. या समस्येवर मार्ग काढण्यासंबंधी चर्चा करायला हवी होती. मूठभर पैश्यांमुळे आईवडिलांना तो निर्णय घ्यावा लागला, याहून दुसरी शोकांतिका काय..? खरंच मुलगा म्हणून मी पार पार अपयशी ठरलो.. आणि आता जन्मभर या अपयशाचा भार काळजावर घेऊन चालावं लागणार होतं.

दोन-चार दिवसांतच आयुष्याने आपले रंग दाखवायला सुरुवात केली होती. साध्या-सज्जन स्वभावाला भावलेली कपटी मनाची रुपाली, ट्रेनमध्ये अफाट शक्तीचा वापर करत चिरडणारी ती धाकट व्यक्ती, काम झाल्यावर पालटलेले अनोळखी बदमाश इसम.. साऱ्यांनी आपापली रूपं दाखवली होती. या साऱ्यांवर कडी करत सर्वात जवळचं आणि शक्तिशाली वाटणारं पात्र, त्याघडीला जयेशच्या डोळ्यांसमोर उभं राहीलं होतं.. पाणावलेल्या डोळ्यांतील अश्रुंच्या बुडबुड्यावर त्याचं रूप साकारू लागलं होतं..

हा तोच होता, ज्याने एका झापडीत समोरच्याला लोळवलं होतं. त्यावेळी आयुष्यात पहिल्यांदाच आपल्यातल्या शक्तीची जाणीव झाली होती. किती धमक होती त्या डोळ्यांत.. काय दरारा होता जाब विचारणाऱ्या आवाजात.. जगात वावरायचं तर असंच.. समोरच्यावर दबाव टाकून.. बिनधास्त आणि मनमौजी. कश्याचीही फिकीर न करता... आणि मुळात या समाजाने घातलेली सारी बंधनं तोडून...

चांगलं-वाईट, सज्जन-दुर्जन हे सर्व भेद कचऱ्याच्या डब्यात फेकून जगायचं. ही जगाची रीतच आहे. खड्ड्यात गेली सगळी दुनिया.. सगळे साले मतलबी.. तसंही आपलं असं आता कुणी नाही. खूप झालं हे दबून राहणं.. सुलेमान भाई म्हणतो, तसं या जगाला मी माझ्यावर वर्चस्व गाजवू देणार नाही. त्यासाठी जे करावं लागेल ते करेन..

पण आता या घरात राहण्याची इच्छा अजिबात उरली नव्हती. ज्या वास्तुमुळे आईवडिलांना आकस्मिक मृत्यू आला होता, त्या शापीत वास्तुशी जयेशला काडीचाही संबंध ठेवायचा नव्हता. घरातलं अगदी मोजकंच सामान एका बॅगमध्ये भरत, त्याने तात्काळ बँकेत जाऊन तिथल्या मुख्य अधिकाऱ्यांशी भेट घेतली.

"ही घराची किल्ली.. तुमचं जे काही कर्ज असेल, त्याबदल्यात या घराचं काय करायचं असेल.. ते तुमचं तुम्ही बघून घ्या.. यापुढे त्या घरात तुम्हांला कोणीही भेटू शकणार नाही.. शेवटचा वारसदार म्हणून कुठे सही वगैरे लागणार असेल, तर तसं आत्ताच सांगा.." जयेशने स्पष्ट शब्दांत सांगितले.

बँकेतून निघताना तो काहीसा द्विधा मनस्थितीत असल्यासारखा वाटत होता. बँकेच्या अधिकाऱ्याने सांगितले, त्याप्रमाणे गोष्टी इतक्या सहजसोप्या नसतात. एक सुसंगत आखून दिलेली प्रक्रिया असते, तिच्या पायऱ्यांप्रमाणेच जावं लागतं. असं नसतं की, घ्या हे माझं घर ताब्यात आणि सगळं कर्ज माफ. त्यामुळे सारी प्रक्रिया पूर्ण होईपर्येंत जयेशचं संपर्कात असणं गरजेचं होतं.

थोडक्यात घरासंबंधीची कारवाई पूर्ण होण्यास बराच काळ लागण्याची शक्यता होती. त्यामुळे नाईलाजाने जयेशने सुलेमान भाईचा फोन नंबर त्या अधिकाऱ्याला दिला होता... तो ही त्या अधिकाऱ्याने वारंवार मागितल्यावर. खरंतर त्या बँकेशीसुद्धा संपर्क ठेवणे, जयेशला जड जात होते. त्याला शक्य असतं तर त्याने त्याचक्षणी आत सगळी तोडफोड करून ठेवली असती. जे घडलं त्यात त्या भिकाऱ्या बँकेचाही हातभार होताच की..

तसा विचार करण्यात जयेशचा दोष असावा की नाही हा मुद्दा वेगळा, परंतु परिस्थितीच अशी होती की भल्याभल्यांची मानसिक अवस्था ढासळून जावी. आपल्या विरोधात जाणाऱ्या प्रत्येक बाबीविषयी मग ती योग्य असो वा नसो, चीड तर असतेच. त्यात जयेशचं वय तरी काय होतं.. मोजून सतरा-अठरा वर्षे..

त्या वयात समज असली तरी वयस्कपणा अजून आला नव्हता. वाऱ्याच्या झोताने हलणाऱ्या पानासारखं मन या दिशेकडून त्या दिशेकडे झुलत होतं. विचारांची शृंखला काही पाठ सोडायला तयार नव्हती. कधी मन स्वतःला सावरण्यास सांगत होतं, तर कधी वाहवत जाण्यास... आयुष्य आता अजून काय दाखवणार आहे, कसलीच कल्पना नव्हती.. आणि पुढे काय आणि कसं करावं.. हे देखील सुचत नव्हतं..

एवढं नक्की की आता मोकाट सुटलेल्या वळूसारखं आयुष्य घालवायचं होतं. घर तर कायमचं सोडलं होतं.. पुढील शिक्षणाबाबत अजून ठरलं नव्हतं. खरं सांगायचं तर शिक्षणातला रसच निघून गेला होता, सगळ्याचाच वीट आला होता. जगण्यात काहीतरी थ्रील निर्माण करायचं होतं. परंतु पुढचा मार्ग निश्चित होईपर्येंत निवारा हवा होता आणि तूर्तास सुलेमान भाईचं गॅरेज हा एकमेव आधार होता.

या वयात योग्य मार्गदर्शन फार आवश्यक असतं, नाहीतर माणसाला भरकटायला वेळ लागत नाही. अंगातलं सळसळतं रक्त स्वस्थ बसू देत नाही. मनातले विचार कानात भुंग्यावानी भुणभुण करत राहतात. जयेशचंही नेमकं तसंच होत होतं. अकस्मात उद्भवलेल्या परिस्थितीमूळे तो कावराबावरा झाला होता. खचलेल्या मनाला नको ती स्वप्ने दाखवून तो उभारी देण्याचा प्रयत्न करत होता. असं वाऱ्यावर सोडल्यासारखं जगण्याला कितपत आधार होता, हा नंतरचा भाग. परंतु त्या वेळेपर्येंत तरी तो प्रांत जयेशचा निश्चितच नव्हता.

जीवनात अजून बरंच काही शिकणं आवश्यक होतं.. असं म्हणता येईल की, जे काही शिकलेय ते विसरणं आवश्यक होतं. जर वाघ बनायचं असेल तर प्रथम शेळीचे गुण सोडायला हवेत. सर्वात पहिला भेद तर हाच होता की, मुळात रानटी जनावर अनुभवी असतं, परंतु माणसाळलेल्या जनावराला जंगलातले डावपेच शिकावे लागतात. जंगलातल्या वाघासारखं जयेश पाऊल उचलू पाहत होता खरं, परंतु नकळत आपण किती चुका करत आहोत, याचे भान त्या अजाण मनाला राहीले नव्हते.

या जगात आपल्या प्रियजणांहून मौल्यवान आणखी काही नाही. घरासंबंधीचा निर्णय योग्य की अयोग्य हे तुमच्या-आमच्यासारखी व्यवहारी माणसं ठरवतील. परंतु सोन्यासारखी माणसं ज्यांच्या आयुष्यातून कायमची निघून गेली, त्यांना कसलं आलंय निर्जीव वास्तुचं सोयरंसुतक.. आपले प्रियजण ज्या कारणामुळे गेले, फक्त ते वाईट कारण डोळ्यांपुढे येत असतं. त्यांना फक्त भावना कळतात.. तेसुद्धा विवेकबुद्धी शाबूत असेपर्येंत... आणि एकदा का विवेकबुद्धी संपली की मग सगळंच संपलं...

क्रमशः