गँबलर : भाग ५

समस्त ब्रह्मांडाच्या विस्ताराची व्याप्ती लक्षात घेतली, तर मनुष्य नावाचा क्षुद्र प्राणी एखाद्या अणूरेणूइतकाच असावा, परंतु सामान्य माणसाच्या मनाचा आढावा घेतला तर त्यात अख्खं ब्रह्मांड सामावण्याची क्षमता असते. प्रत्येकाच्या आयुष्यात काही ना काही उलाढाल्या सुरु असतात. आतल्याआत असंख्य द्वंद्व होत असतात. माणूस कधी हताश होतो, कधी उदास होतो.. परंतु एखाद्याचा लढवय्या स्वभाव परिस्थिती कितीही वाईट असू देत, सहसा हार मानत नाही.

त्यादिवशी रुपालीच्या तिखट शब्दांनी जखमी झालेला जयेश तिथून निघाला तर खरा, परंतु कुठं जावं यावर एकमत होतं नव्हतं. त्याच्यासाठी तो काळा दिवस होता. मनस्थिती पूर्णपणे ढासळली होती. कामावर जाण्यास मन तयार होत नव्हतं.. तिथं सोबतच्या कर्मचाऱ्यांनी चेहरा पाहूनच ओळखलं असतं. शिवाय हाच उदासवाना चेहरा घेऊन घरी जाण्याचीदेखील इच्छा नव्हती.

ढेपाळलेल्या मानसिक अवस्थेत रेल्वेस्टेशनवरच्या बाकड्यावर कितीतरी वेळ तो एकटाच बसला होता. राहून राहून तो प्रसंग आठवत होता. रुपाली आणि तिच्या सोबतच्या मैत्रिणींचे सुळे बाहेर आलेले, छद्मी हास्य करणारे राक्षसी चेहरे डोळ्यांसमोर येत होते. नाही म्हणायला, इतरही बऱ्याच जणांनी त्याचं वस्त्रहरण याची डोळा, याची देही पाहीलं होतं.

वस्त्रहरणचं ते.. अंगावरचे कपडे तर फक्त वरवरचा दिखावा असतो. खरंतर एक सच्चा माणूस इभ्रतीच्या वस्त्रालंकाराआड झाकलेला असतो. इज्जत, अब्रू, लौकिक, प्रतिष्ठा, पत हीच तर खरी आभूषणे... आणि आज तिच धुळीस मिळाली होती. सर्वांसमोर रुपालीच्या तोंडून निघालेलं ते शब्दरूपी विष गळ्याखाली उतरवताना जयेशची अवस्था मेल्याहून मेल्यासारखी झाली होती. आयुष्यात पहिल्यांदाच त्याला आपल्या शांत, सभ्य स्वभावाची इतकी चीड आली होती.

या जगात साधेपणाला किंमत नाही.. तुम्हांला बोलबच्चनगिरी शिकावीच लागेल.. नाहीतर पावलापावलांवर ठेच खाण्याची मानसिक तयारी ठेवावी लागेल. का जमलं नसतं, शब्दांना गोल गोल फिरवून सांगायला..? प्रेमप्रस्ताव एखादी फिल्मी स्टाईल वापरूनदेखील सादर करता आला असता की.. किंवा कमीतकमी तिला एकांतात तरी सांगता आले असते.. सगळ्यांसमोर झालेली फुकटची बदनामी तरी टाळता येऊ शकत होती... रिकामटेकड्यांचा घोळका, खुशमस्कऱ्यांची झुंड, केकाटणारे कोरस या नावांच्या जाती माहीत आहेत..? फार फार उपद्रवी जीव या प्रकारात मोडतात. आज रुपाली बोलली.. उद्या आणखी कोण चिडवेल, कुणी सांगावं.. आणि कितीजणांची तोंडं बंद करणार..

रिस्क फॅक्टर.. विदाऊट कॅलक्युलेशन.. सगळाच मूर्खपणा.. विचार न करता केलेली कृती म्हणजे आपल्याच पायावर धोंडा मारून घेतल्यासारखं..

एकंदर झाल्या प्रकारावर सारासार विचार करून जयेशने यापुढे सावध राहून पावलं टाकण्याचा निर्णय घेतला. जे घडलं ते भूतकाळात समाविष्ट झालं होतं आणि त्यावर आता विचार करण्यात काही अर्थ नव्हता, हे जयेशला पटलं होतं.

मघाच्या आघातातून जयेश काहीसा बाहेर पडलाच होता की तितक्यात त्याची नजर समोरच्या फलाटाकडे गेली आणि डोक्यात सनक उठली.

राहुल.. बॉडीबिल्डर राहुल.. आपल्या ताठलेल्या खांद्यानीशी शर्टच्या बाह्या दंडापर्येंत मागे खेचून डुलत डुलत चालत होता. त्याच्या मजबूत हाताचा आधार घेऊन रुपाली पाठमोरी होती.

जखमेवर मीठ चोळणारे ते दृश्य पाहताच प्रथम चिडलेल्या जयेशच्या गालावर दुसऱ्याच क्षणी अलगद खळी उमटली. त्याने काय पाहीलं, हे त्याचं त्यालाच माहीत. जयेशकडून ही फक्त त्यावेळेची एक प्रतिक्रिया होती. परंतु नियतीच्या खेळापासून अनभिज्ञ असलेल्या जयेशला याची कल्पना नव्हती, की येणाऱ्या काळात या फलाटावरच्या प्रसंगाची कडी पुन्हा जुळणार होती..

******

घरी जाण्यासाठी जयेश ट्रेनमध्ये चढला तेव्हा दुपारचे दोन वाजून गेले होते. आज मुद्दाम कामाचा खाडा केला होता आणि एकप्रकारे ते बरेच झाले होते. रेल्वेस्टेशनवरच्या बाकड्यावर घालवलेली ती वेळ म्हणजे स्वतःशी चर्चा करण्यात खर्चलेला बहुमूल्य काळ होता. जयेशचा ढासळलेला आत्मविश्वास पुन्हा वाढवण्यासाठी ते विचारमंथन आवश्यकच होते.

ट्रेनचा पंधरा मिनिटांचा प्रवास शेवटच्या घटका मोजत होता. गंतव्य स्थानक जवळ आल्याने जयेश उठून बाहेर येऊ लागला होता. दुपारची वेळ असल्याने ट्रेनमध्ये फारशी गर्दी नव्हती. परंतु तरीही कारण नसताना धक्काबुक्की झालीच आणि जयेशला एकाबाजूला अक्षरशः दाबत, मागून एक व्यक्ती घाईघाईने पुढे आली.

दातओठ खात जयेशने त्या इसमाकडे पाहीले, परंतु त्याला पाहताच जयेशच्या चेहऱ्यावर केविलवाणे भाव पसरले. समोर अजस्त्र देहाच्या मालकाला पाहून सामान्य माणसाने आणखी काय करायला हवे..? तो सहाफुटी महाकाय राक्षस जयेशकडे डोळे वटारुन पाहू लागला. जणू जयेशने एखादा शब्द बाहेर काढावा आणि मग त्याची काय खैरच नाही.. साला चोर तर चोर आणि वरून शिपायाचा आव आणत होता.

त्याच्या भेदक नजरेला जयेशने उसनं स्मित करत उत्तर दिलं. खरं सांगायचं तर मनात प्रचंड चीड उत्पन्न होऊनदेखील मूग गिळून शांत उभं राहणं, त्याला भाग होतं. त्या माणसाने एकदा कुत्सित नजरेने जयेशला धमकावले आणि पुढील स्थानकावर उतरण्यासाठी तो पुढे पाहू लागला. त्याची नजर फिरताच, जयेश मागून त्याच्यावर शिव्यांची लाखोली वाहू लागला... अर्थात मनातल्या मनात...

एकतर अगोदरच्या प्रसंगात तापलेलं डोकं आणि त्यात भर म्हणून हा माणूस जणू त्याला चिरडून टाकण्याचा प्रयत्न करत होता. त्याच्या ताकदीपुढे आपला निभाव लागणं शक्यच नाही, हे जाणल्यामुळेच जयेश गप्प होता. परंतु हा अन्याय सहन करण्यास मन तयार होईना. कुठे ना कुठे मनाची समजूत घालायला हवी. जयेश कसंबसं रागावर नियंत्रण ठेवू पाहत होता, पण काहीकेल्या ते जमत नव्हतं. आणि मग शेवटी जयेशच्या मदतीला धावून आला तो त्याचा परममित्र.. मेंदू...

त्या धाकट इसमाने बॅग पाठीवर घेतली होती. खाली लोंबणाऱ्या बॅगेच्या पट्ट्या मेंदू जाणूनबुजून दाखवत होता. पुढची कल्पना देखील मेंदूनेच दर्शवली होती. त्या एका कृतीने रिक्स बरीच कमी होणार होती. कॅलक्यूलेशन एकदम सटीक पद्धतीने बसत होते. धाडस करावे की नाही..? या विचारचक्रात शेवटी जयेशने मेंदूची आज्ञा पाळत कृती करण्यास सुरुवात केली.

एक.. दोन.. तिन.. चार... ट्रेनमधील सीटच्या पाईपला नाजूक हालचाली करत, जमेल तितक्या गाठी मारल्या गेल्या. आता कितीही ताकदीचा माणूस असू देत.. ट्रेनमधून त्याला सहजासहजी उतरणं, इतकं सोपं राहीलं नव्हतं. पुढील स्थानक जवळ येताच गडबड सुरु आली. जयेश हिसका देत पुढे सरसावला. दहा-बाराजणांच्या गर्दीला कापत तो तिरासारखा मागून पुढे आला... आणि...

'सप्पाक्कक्....... " पहिली कानसूडात पडली आणि मग 'ढूब्ब....' गुडघ्याचा वार पोटावर झाला. ट्रेन पूर्णपणे थांबेपर्येंत जयेश स्टेशनवर उतरून पसार झाला होता. जयेशला पकडणं तर दूर, मागील इसमाला बचावाची संधीदेखील मिळाली नव्हती. बॅगचे पट्टे मागे बांधले गेले असल्याने त्याच्या हालचालींवर मर्यादा आल्या होत्या. शिवाय इच्छित स्थळी उतरायला मिळाले नाही, हे वेगळेच. शिव्यांची लाखोली वाहत एक एक गाठ सोडवण्यापलीकडे तो काहीच करू शकत नव्हता.

जयेश रेल्वे स्थानकातून बाहेर पडला तेव्हा रुपालीकडून झालेला अपमान पूर्णपणे विसरून गेला होता. हा क्षण विजयाचा होता.. आनंदाचा होता.. आपल्यापेक्षा ताकदीने मोठ्या माणसाला मात देणं, खरंच विशेष बाब होती. याचं सगळं श्रेय केवळ आणि केवळ मेंदूलाच जात होतं.

डाव इथेही लावला होता, फासा इथेही फेकला होता.. परंतु हे केलं गेलं होतं, तोलूनमापून.. आपल्या प्रतिस्पर्ध्यासाठी विशिष्ट जाळं पसरवून.. आपल्या विजयाची शक्यता अधिक भक्कम करून.. युद्धाआधीच शत्रूला कमजोर करून..

हीच तर मेंदूची खासियत असते. जीवनात येणाऱ्या असंख्य अडचणींवर हा मेंदू नावाचा छोटासा अवयव तोडगा काढतोच. या जगात तुमची अशी कोणतीही समस्या नाही, जी मेंदू सोडवू शकत नाही. तुम्हांला फक्त त्याच्या मार्गदर्शनानुसार योग्य ती पावलं उचलावी लागतात. हा नियम जगातल्या प्रत्येक माणसाला लागू होतो.

जयेशलादेखील त्याची थोडीफार प्रचिती आली होती. ट्रेनमधला तो धाकट इसम, त्याच्यावर मिळवलेला विजय फक्त जयेशचा नव्हता. त्याच्या मेंदूचा यात मोठा वाटा होता. अर्थात या सत्याचं आकलन होण्यासाठी जयेशला अजून बरेच अनुभव घ्यायचे होते. या तर फक्त सुरुवातीच्या मर्कटलीला होत्या, खऱ्या खेळाला तर अजून बराच अवकाश होता.

गँबलींगचा डाव तर आता कुठे मांडला जात होता.

क्रमशः